Levend portret: zo maak je zelf een familieopstelling

Heb je moeite met relaties, ben je chronisch onzeker, of schiet je soms onverklaarbaar uit je slof? Met een familieopstelling kun je zicht krijgen op onderliggende gedrags- en gedachtenpatronen en deze zelfs doorbreken. Je kunt ervoor naar een professional, maar je kunt ook al inzichten verkrijgen door het zelf te doen.

“Een opstelling vormt een levend en fascinerend portret van het gezin, die uitdrukt hoe de onderlinge relaties en dynamieken zijn,” vertelt psycholoog dr. Vincent van der Burg, schrijver van het boek De kracht van familieopstellingen. “Je stapt even uit het systeem en kijkt ernaar. Zo krijg je een onvervormd beeld van onder meer de onderlinge intimiteit, pijn, liefde en eenzaamheid die de verschillende gezinsleden ervaren. En ook van hoe dat mogelijk jouw eigen gedrag, emoties en gedachten beïnvloedt. Vaak wordt ineens duidelijk hoe je eerste levensjaren een drijvende kracht zijn achter bijvoorbeeld de relatie met je partner, je verslavingen, gezondheidsproblemen, onzekerheid of depressie vandaag de dag.”

Zo maak je een eigen familieopstelling

Maak tijd en ruimte vrij voor deze oefening. Zorg ervoor dat je ongestoord aan de slag kunt gaan en ruimte creëert op een tafel. Verzamel objecten die jouw familieleden kunnen representeren: de sleutelfiguren. Playmobil- of Legopoppetjes werken goed, maar je kunt ook gebruik maken van lepeltjes, paperclips, lucifers of papiertjes waarop je namen schrijft.

Kies uit de objecten jezelf, je vader, moeder, zussen, broers, grootouders en kinderen. Denk goed na wie er eventueel nog meer bij horen, soms zijn er mensen aan wie je niet direct denkt, maar die wel van invloed zijn in jouw familiesysteem. Denk bijvoorbeeld aan een halfzus, een tante of oom die je nooit hebt gekend, een baby die gestorven is of andere overleden familieleden en buitenechtelijke partners. Weet je niet of deze er zijn geweest, dan is dat ook prima. Dan volstaat de basisopstelling.

Zet nu eerst jezelf neer. Vervolgens de eerste persoon met wie jij de meeste verbinding ervaart, dan de tweede persoon, de derde, enzovoort.

Stel jezelf daarbij de volgende vragen:

Waar staat mijn vader? Hoe staat hij ten opzichte van mij? Waar staat hij ten opzichte van mijn moeder?
Waar staat mijn moeder? Hoe staat zij ten opzichte van mij? En ten opzichte van mijn vader?
Wie kijkt naar wie? Staan er mensen voor elkaar of achter iemand?
Kan iedereen elkaar zien? Kijken mensen langs elkaar heen?
Wie wordt er niet gezien?
Waar staan mijn broers en/of zussen? Hoe staan ze ten opzichte van mij en elkaar?
Waar staan mijn ouders ten opzichte van mijn broers en/of zussen?
Wie ontbreekt er nog?

Staan de poppetjes op de juiste plek? Beantwoord dan de volgende vragen:

Je mag hierbij schuiven met poppetjes om te kijken wat dat met jou en de verhoudingen doet.

Wat valt je op als je kijkt naar de opstelling van de verschillende personen?
Wie staat er het dichtst bij je? Wie valt erbuiten?
Waarom staat die persoon voor jouw gevoel juist op die plek?
Ben je iemand vergeten?
Wie heb je gemist?
Van wie heb je iets gemist?
Hoe voelt die persoon zich op die plek? Plezierig of juist niet?
Stroomt de liefde optimaal?
Wat denk jij dat die persoon van die positie vindt?
Wie staat er ver van jou vandaan?
Wat vind jij hiervan? En wat vindt de ander hier wellicht van? Is dat terecht? Of fijn? Misschien gezond?
Zou je dichter bij deze persoon willen staan? Of die persoon bij jou?
Hoe voelt dat?
In welke richting kijken de verschillende mensen?
Wat raakt je als je naar de opstelling kijkt? Naar jouw plaats en die van anderen?
Wat zou je willen veranderen? Wat zou voor jou de ideale opstelling zijn? Hoe is dat?
Hoe zou je een (kleine) verandering teweeg kunnen brengen in je familie?
Is er iemand met wie je dit kunt bespreken?
Is er iemand aan wie je een brief zou willen schrijven of met wie je zou willen praten?

Tekst: Deirdre Enthoven

Dit artikel is ingekort en komt uit Happinez Blijf in verbinding. Meer weten over familieopstellingen? Bestel dit nummer nu zonder verzendkosten in de Happinez webshop.