Niet goed genoeg? Niet slim, mooi, dun, groot, ervaren genoeg? Wat jouw innerlijke criticus je op onzekere momenten ook wijsmaakt; het is tijd om die negatieve stem een halt toe te roepen en plaats te maken voor positieve affirmaties. En de enige die dat kan doen, dat ben jij.
Je innerlijke criticus is die stem in je hoofd die opdoemt wanneer jij je even wat minder sterk voelt. Hij is negatief over jou, denkt dat je dingen niet kunt en maakt je bang voor ‘wat-als’ momenten. Zo voedt je criticus je onzekerheden en brengt ‘ie je in een staat waarin je continu strijdt, maar nooit weet te winnen.
Hoe ontstaat je innerlijke criticus?
De stem van je innerlijke criticus kan gebaseerd zijn op negatieve ervaringen uit het verleden. Ben je bijvoorbeeld opgevoed door ouders die altijd een extreme prestatiedruk op je hebben gelegd, dan is de kans groot dat jouw innerlijke criticus extreem kritisch is op je kunnen en je daardoor onzeker maakt.
Het kan ook zijn dat je jezelf een negatief verhaal hebt ingeprent dat zich continu op je netvlies afspeelt. Je ziet jezelf al afgaan voordat je een stap hebt gezet, ook al is dit verhaal nergens op gebaseerd. Je innerlijke criticus is er nu eenmaal op gebrand om jou naar beneden te halen, juist omdat hij je wil beschermen voor falen. Hij wil dat je iets liever niet doet, dan wel, dus laat hij je geloven dat je het niet kunt. En hoe vaker je innerlijke criticus je een negatief verhaal vertelt, hoe meer ruimte de stem krijgt om van zichzelf te laten horen. Met alle gevolgen van dien.
Gelukkig kun je vrede sluiten met deze stem, zodat hij je niet langer tegenhoudt. Deze tips van de Amerikaanse psycholoog Athena Laz helpen je daarbij.
Wees je bewust van je innerlijke criticus
De eerste stap is erkennen dat er een innerlijke criticus in jou zit die je hoofd af en toe op hol brengt. Vervolgens kun je leren herkennen wanneer deze stem spreekt. Om hier meer zicht op te krijgen kun je een notitieboekje bij je dragen en daarin, bijvoorbeeld, een week lang bijhouden welke gedachten er in jou opdoemen die je onzeker maken. Die gedachten kunnen uiteenlopen van ‘hij vindt me vast en zeker heel dom’ tot ‘dat gaat je nooit lukken’.
Wees je er overigens wel bewust van dat het niet leuk is om dit soort statements (over jezelf) te lezen. Houd daarom goed in je achterhoofd dat je deze negatieve gedachtes niet opschrijft om ze een podium te geven, maar omdat je je er bewust van wilt worden. Want hoe bewuster je je ervan bent, hoe sneller je kunt kiezen voor een andere gedachte, zoals: ‘ik kan het leren’. Of: ‘misschien moet ik eens vragen wat hij écht van mij denkt’.
Ga na wie jouw innerlijke criticus nabootst
Heb je een week lang deze negatieve statements verzameld, dan is het tijd om ze kritisch door te lezen en te kijken of je er wellicht iemand in kunt herkennen. Iemand van vroeger, of iemand die zich nu in jouw omgeving bevindt. Een ouder, een oma, een schoolmeester van vroeger of een collega. Het kan ook zijn dat je uit de statements kunt afleiden dat een bepaalde gebeurtenis nog een behoorlijke impact op jou heeft. Zeg je bijvoorbeeld vaak tegen jezelf dat je iets niet kunt, dan kan dat voortkomen uit hevige kritiek die iemand op het verleden op jou heeft geuit en die je heilig bent gaan geloven.
Het gaat er hierbij niet om dat je een ander (of een bepaalde situatie) de schuld geeft van jouw negatieve gedachtes. Waar het wel om gaat is dat je herkent welke gebeurtenis of ervaring zich ongevraagd in jouw hoofd heeft genesteld en middels jouw innerlijke criticus nog regelmatig van zich laat horen. Zo kun je namelijk ontdekken of er dingen spelen in je leven die je eigenlijk nog helemaal niet verwerkt hebt, terwijl je zelf dacht van wel.
Confronteer je innerlijke criticus
Vervolgens is het tijd om de confrontatie aan te gaan met die stem. Je kunt dit zelf proberen, maar het is ook geen gek idee om hierbij hulp te vragen van iemand anders. Dat kan iemand zijn die dichtbij je staat en die je vertrouwt, maar je kunt ook aankloppen bij een psycholoog of coach die je kan ondersteunen in de confrontatie.
Waar het om gaat is dat je je sterk wapent voor je de confrontatie aangaat. De negatieve stem heeft jou immers al een behoorlijke tijd in zijn greep, die tackel je niet zomaar. Door de negatieve statements van jouw innerlijke criticus te delen met een ander, kun je er samen met die ander van een afstandje naar kijken en wordt het gemakkelijker om er afstand van te nemen.
Ga iedere dag bewust met jezelf in gesprek
Net zoals je in de sportschool niet binnen één dag resultaat ziet, geldt dat ook niet voor de omgang met je innerlijke criticus. Het vergt volharding en geduld om milder met jezelf om te gaan en je negatieve gedachtes te temmen. Wat daarbij helpt, is je elke dag bewust zijn van je innerlijke dialoog. Denk iedere dag bewust na over hoe je deze dag wilt beleven en blik ’s avonds terug op de gedachtes die je gedurende de dag hebt gehad. Hebben die gedachtes positief bijgedragen aan je dag? Of ben je weer erg kritisch geweest op jezelf? Is dat laatste het geval? Straf jezelf daar dan niet voor af, maar wees blij dat je je daarvan bewust bent zodat je het de volgende dag anders kunt aanpakken.
Door iedere dag kort terug te blikken op hoe je met jezelf bent omgegaan, wordt het na verloop van tijd makkelijker om met meer compassie te leven. En dat zorgt voor meer voldoening, acceptatie en een prettiger leven.
