Heb je een kind dat snel overprikkeld raakt, bang is aangelegd en soms zelfs al last heeft van stress? Met liefdevolle hand en de juiste begeleiding leeft een hooggevoelig kind ook nog lang en gelukkig.
De prinses op de erwt bestaat
Ongeveer één op de vijf kinderen is hooggevoelig, zo blijkt uit onderzoek. Een mooie eigenschap, maar niet altijd makkelijk. Wat is het nu precies? De prinses op de erwt is helemaal geen fantasiefiguur. Het meisje dat door twintig matrassen heen een harde erwt kon voelen en daardoor niet kon slapen, bestond vast echt. Ze was gewoon een Highly Sensitive Person (HSP) en daar is niks magisch aan. Alleen was er in de tijd dat Hans Christian Andersen het sprookje schreef (begin 19e eeuw) nog niet veel onderzoek naar gedaan. Nu gelukkig wel. De Amerikaanse arts en psychotherapeut Elaine Aron was in 1997 de eerste die de term veelvuldig begon te gebruiken en er haar levenswerk van maakte om deze eigenschap te bestuderen. Ze ontdekte het bij vijftien tot twintig procent van de mensen. Bij volwassenen net zoveel als bij kinderen. Bij jongens net zoveel als bij meisjes.
Vriendelijk
Hoogsensitieve baby’s lijken elke verandering in smaak of temperatuur op te merken, zo schrijft ze in haar boek Het hoogsensitieve kind (HSK). ‘Ze schrikken van harde geluiden en huilen wanneer er fel licht in hun ogen schijnt.’ Als ze ouder worden hebben ze bijvoorbeeld last van labeltjes in hun kleding, huilen ze snel wanneer hun gevoelens worden gekwetst en ze maken zich meer zorgen dan andere kinderen. Ouders kunnen dat nog weleens lastig vinden. Maar, zo ontdekte Aron: deze kinderen kunnen ook extreem gelukkig zijn. Als ze nog wat ouder worden vallen ze vaak op vanwege hun vriendelijkheid en nauwgezetheid. Onrecht, wreedheid of onverantwoordelijk gedrag maakt hen van streek. Overigens benadrukt ze bij deze omschrijvingen dat ze niet volledig van toepassing zijn op ieder hooggevoelig kind, want ieder HSK is uniek.
Een hooggevoelig kind kan faalangstig zijn
Hoogsensitiviteit betekent letterlijk dat je extra gevoelig bent voor prikkels. Meer dan gemiddeld dringen geluiden, geuren, details en gevoelens tot je bewustzijn door en je bent er langer zoet mee. Het wakker liggen door een erwt was dus geen aanstellerij van de prinses. Uit onderzoek blijkt dat er echt mensen zijn die meer voelen dan anderen; ze hebben simpelweg een gevoeliger zenuwstelsel. Overprikkeling ligt dus op de loer. Bij een hooggevoelig kind kan dat zich uiten in vervelend gedrag, vermoeidheid of huilerigheid. Overigens is gevoeligheid voor prikkels niet hét onderscheidende kenmerk van hoogsensitiviteit, benadrukt Esther Bergsma, sociaal wetenschappelijk onderzoeker en deskundige op dit vlak: ‘Prikkelgevoeligheid kan ook voorkomen bij iemand met ADHD of autisme. Wat HSP’ers écht onderscheidt, is dat ze informatie uit hun omgeving diepgaand en zorgvuldig verwerken. Dat is terug te zien op MRI-scans; bij HSP’ers slaan meer verschillende gebieden in de hersenen aan dan bij niet-hoogsensitieven bij eenzelfde hoeveelheid informatie.’ ‘Die informatie gaat meestal niet het ene oor in en het andere oor uit,’ vult psycholoog Janneke van Olphen aan. ‘Ze pikken meer op en reflecteren er ook langer op. Dat kost meer energie en slaat soms om in gepieker. Om de harmonie in een relatie te behouden, willen deze deze kinderen graag alles goed doen. Dat kan ze faalangstig maken.’
Positief
Elaine Aron en met haar vele deskundigen op dit vlak, vinden het van groot belang om hoogsensitiviteit niet weg te zetten als iets negatiefs. Het is geen ziekte of stoornis, maar een persoonlijkheidskenmerk. Mensen, kinderen met deze eigenschap zijn vaak opmerkzaam, invoelend en creatief. Ze zien elk detail en kijken verder dan andere kinderen. Aron: ‘Het zeer gevoelige individu merkt niet alleen gevaren of problemen op die anderen over het hoofd zien, maar ook kansen en oplossingen.’ Ze hebben ook een diep innerlijk leven: schoonheid en muziek kan hen enorm raken. Het effect van positieve beelden op de stemming is bijvoorbeeld bij hoogsensitieve mensen groter. Esther Bergsma: ‘Uit onderzoek blijkt dat hulpprogramma’s, zoals hulp bij depressie of anti-pestprogramma’s, beter aanslaan bij een hooggevoelig kind. De gevoeligheid gaat dus twee kanten op.’ Met liefdevolle begeleiding en misschien af en toe wat hulp, heeft je hoogsensitieve kind dus alle kansen op een lang en gelukkig leven.
Dit artikel is een fragment uit happi.kids 1-2019. Meer lezen? Je bestelt het nummer in onze shop.
Doe de test
- Is mijn kind hoogsensitief? Doe de test!
Meer lezen over hooggevoeligheid?
- Wat te doen als je hooggevoelig bent? Susan Marletta Hart vertelt het Festivalreporter Sanny
- Man en hooggevoelig? Waarom dat je niet minder ‘stoer’ of ‘mannelijk’ maakt
- Ben je hooggevoelig? Dit zijn de voordelen (en de valkuilen)
Tekst: Catelijne Elzes
