De New Yorkse zenmeester Bernie Glassman was een van de pioniers van de Amerikaanse zenbeweging. Hij zette zich tientallen jaren in voor minderheden in zijn stad. In de rest van de wereld inspireerde hij mensen om ook anderen de helpende hand te bieden. ‘Kies voor een vragend leven’, en nog drie leefregels van de zenmeester.
Kies voor een vragend leven
Het is één van de belangrijkste leefregels van de Zen Peacemakers, de spirituele vredesbeweging die Glassman opzette: kies voor een vragend leven en laat de controle los. Om vragend te leven, moet je kiezen voor wat Glassman ‘niet-weten’ noemde.
Het betekent niet dat er iets mis is met kennis: hoe meer je wilt leren, hoe beter. Maar hoeveel boeken je ook leest en hoeveel diploma’s je ook gehaald hebt, probeer je niet te zeer te hechten aan bepaalde kennis.
‘Het probleem ontstaat als je het leven tegemoettreedt met één stukje van je kennis heel stevig in je handen geklemd.’ Als je iets hoort wat niet strookt met je ideeën, probeer dan te denken: ‘Hmmm, zo kun je er ook naar kijken’. Oefen je jezelf erin om vaststaande ideeën over jezelf en de wereld los te laten, dan kun je leven vanuit een open en betrokken houding.
Erken vreugde én lijden
Als je die vaste ideeën loslaat, kun je situaties ervaren zoals ze zijn. Ook wanneer ze pijn doen. Om geluk te kunnen ervaren moet je ook openstaan voor lijden.
‘Bearing witness’, noemde Glassman het: getuige zijn van wat er om je heen gebeurt. Een bijzonder voorbeeld daarvan zijn de retraites die de zenmeester jarenlang hield in het voormalige concentratiekamp Auschwitz. Erkennen wat is, dus ook een onbevattelijk, pijnlijk verleden, kan volgens Glassman een helende kracht hebben. ‘Wanneer je erkent wat is, probeer je één te worden met de situatie en diepe compassie te voelen.’
Kom in actie
De eerste twee leefregels waren voor Glassman de basis van het handelen. ‘Het betekent dat je mensen en situaties tegemoet treedt zonder vastomlijnde ideeën, zonder plan, zonder te weten wat er gaat gebeuren.’
Hoop, maar verwacht niet
Toen Glassman begon met zijn projecten voor daklozen in de New Yorkse achterstandswijk Yonkers, verwachtte hij niet dat hij daarmee een einde kon maken aan dakloosheid. Maar hij hóópte het wel.
‘Hoop is een aanmoediging om in beweging te komen. Het is een prachtig, positief woord dat me doelen laat stellen om naartoe te werken, zonder gehecht te zijn aan het resultaat.’ Wat je daarvan kunt leren: wee altijd hoopvol, maar laat je niet beperken door verwachtingen.
