Je doet je ogen open en de wekker geeft drie uur aan. Klaarwakker ben je, en dat terwijl je vroeg op moet: je wilt écht nog een paar uurtjes slapen. Maar dat lukt niet op commando. Slaap je slecht? Maak je geen zorgen, zegt zenboeddhist en schrijver Clark Strand: de nacht heeft je veel moois te bieden.
Midden in de nacht is er geen afleiding. De wereld is donker en stil, je bent alleen met je gedachten. ‘Binnen die duisternis zijn we onbeschermd en komen onze problemen wel heel dichtbij,’ schrijft Clark Strand in zijn boek ‘Wakker zijn in de nacht’. Lekker even laten liggen, die gedachten, zou je dus denken: morgenochtend is het weer licht en zie je het minder somber in.
Slaap je slecht? Verwelkom het donker
Maar Clark ziet dat heel anders. Het duister is net zo belangrijk voor ons als het licht, zegt hij. Het hoort bij ons. ‘We zijn ontstaan vanuit de duisternis, en we zullen er weer naar terugkeren. We bevinden ons er niet alleen in, we bestáán eruit.’ Kunstlicht bepaalt tegenwoordig ons ritme, dat voelt veilig. Valt de schemering in, dan doen we een lamp aan, die ons in staat stelt door te werken of andere dingen te doen – net waar we zin in hebben. Maar we moeten het donker juist verwelkomen, vindt Clark. Net als vroeger, toen de mensen niet anders konden dan meebewegen met het ritme van de natuur. Werd het donker, dan ging je rusten – werd het licht, dan ging je aan het werk.
Vertrouwd
Dat het duister ons bang kan maken, is niet voor niets. ’s Nachts je ogen opslaan en niets zien, geen geluiden om je heen horen, weten dat anderen in diepe slaap zijn – dat kan een eenzaam gevoel geven. En alleen zijn, dat is volgens Clark de grootste menselijke angst. Misschien omdat het doet denken aan die uiteindelijke vorm van alleen-zijn die onvermijdelijk is, de dood. Hoe meer je het duister verwelkomt, hoe vertrouwder die zal worden, meent Clark. Alles is eindig. ‘Licht volgt het duister op, en het duister volgt het licht op.’
Prikkelloze luxe
De nacht kan, zeker als we tóch al niet kunnen slapen, een moment van meditatie zijn. Je hoeft natuurlijk niet aan zware onderwerpen te denken, het kan simpelweg een moment zijn om even stil te staan, eh, liggen. Het gebrek aan prikkels kun je ook ervaren als een luxe: even helemaal alleen, niets hoeven.
Rusten zonder slaap
Maak je je zorgen over slapeloosheid, of denk je dat je hóórt te slapen? Bedenk je dan dat het ritme van acht uur achtereen doorslapen niet per se natuurlijk is. Onderzoek van Thomas Wehr voor het Amerikaanse National Institute of Mental Health wijst uit dat mensen die geen kunstlicht gewend zijn (zoals onze voorvaderen), slapen in twee blokken van vier uur. Daartússen verkeren ze wel twee uur in een soort kalme halfslaap. Een prettige, meditatieve staat van zijn waarbij je óók uitrust. Precies wat je moeder vroeger zei: ook al slaap je niet, je rust wel uit.
Meer lezen?
- Lees Wakker zijn in de nacht van Clark Strand
