‘Hoe vang je de grote vis?,’ van filmregisseur David Lynch is zo’n boek waarvan de titel uitleg behoeft. Het gaat natuurlijk om een metafoor: de ‘grote vis’ is een briljant idee, dus eigenlijk is de vraag: hoe kom je op briljante creatieve ideeën?
In het boek neemt David Lynch, himself, je mee in zijn creatieve proces. En het boek gaat nog verder dan alleen creativiteit: Lynch onderzoekt het bewustzijn. Dát is namelijk de bron van creativiteit. We hebben allemaal een bewustzijn. Hoe ontstaan daarin ideeën? Kun je dat stimuleren? Of sturen?
De grote vissen zwemmen niet aan de oppervlakte
David Lynch citeert veel uit de Upanishaden, de heilige, filosofische boeken uit het hindoeïsme. Daar gaat het over een ‘grenzeloze oceaan van zuiver bewustzijn’ waarin je kunt afdalen. De echt creatieve, bijzondere ideeën, schrijft David Lynch, die zijn als grote vissen. Die zwemmen niet aan de oppervlakte. Die grote vissen vind je in de diepte van je bewustzijn. En daarom is het zo waardevol om daarin af te dalen.
Dit is hoe David Lynch zijn creativiteit voedt:
1. Mediteer
Zelf mediteert hij dagelijks, twee keer per dag, minstens, zo’n twintig minuten. Ook als hij op reis is. Hij vraagt om een rustige kamer, gaat erheen en mediteert. ‘We verspillen zo veel tijd aan allerlei dingen. Als je dit er eenmaal bij doet en er een routine van maakt, past het prima in je dagschema.’ Als je dat regelmatig doet, is het tijdens diepe meditaties soms mogelijk om af en toe op te gaan in die ‘zee van bewustzijn’.
2 . Volg je intuïtie
David Lynch geeft talloze voorbeelden waarbij, tijdens opnames, hij het gevoel had dat iets op een bepaalde manier moest, zonder dat hij wist waarom, waarbij later bleek hoe goed zo’n scène in de film paste. Je intuïtie, dat zijn ook ideeën die uit je bewustzijn voortkomen. Je hoeft niet precies te weten wat het allemaal betekent. Als je het idee hebt dat iets goed werkt, vertrouw er dan op dat later alles wel netjes in elkaar valt.
3. Volg je fascinaties
Lynch let op de textuur van dingen. Hij vindt het betoverend om bij een vuur te zitten en vindt het prachtig om te zien als mensen uit het donker stappen. In dit soort stukken is hij echt inspirerend – je gaat daarna zelf ook bewuster om je heen kijken. Hij laat zich, ook bij films, leiden door wat hem fascineert, en kijkt dan waar het hem heen voert.
Creatieve ideeën krijg je niet op commando
Nu is David Lynch een uitzonderlijk kunstenaar, en dat de dingen voor hem soms vanzelfsprekend lijken betekent niet dat ze dat voor iedereen zijn. Een ding is wel duidelijk: creatieve ideeën krijg je niet op commando, ook David Lynch niet, ze borrelen op uit je bewustzijn, je moet je ervoor openstellen. Alsof je een visser bent: je kunt met een hengel langs de kant gaan zitten, maar dat is geen garantie voor een goede vangst.
Ergens is dat een tikje onbevredigend – als lezer wil je graag pasklare antwoorden op de vraag ‘hoe werkt creativiteit’, iets waar je echt mee aan de gang kunt.
Je brein doet het zelf
Het lijkt misschien tegenstrijdig, maar juist door jezelf te vergeten (tijdens het mediteren bijvoorbeeld), word je steeds meer jezelf.
De beste ideeën krijg je niet door erachteraan te jagen, maar door stil te zitten en te wachten tot ze naar je toe komen. Meditatie langs de waterkant, zo zou je het kunnen beschrijven. Stil zijn, in jezelf gekeerd, er simpelweg zijn. Als een spiegel wachten wat zich aan je voor doet, kijken, je verwonderen, en dan, al heb je zelf geen idee waarom, heb je plotseling beet.
Wij zijn als de spin.
We weven ons leven en daarin bewegen we ons.
We zijn al een dromer, die droomt, en vervolgens in die droom leeft.
Dat geldt voor het hele universum.
Upanishads
Nieuwsgierig geworden? Lees het boek Hoe vang je de grote vis? van David Lynch (uitgeverij Ten Have)
Meer Happinez?
- Creativiteit kun je stimuleren; zo werkt het in je hersenen.
- Bereik je mindfulness door te knutselen? Jazeker!
- Terugkijken: de prachtige lezing van Elizabeth Gilbert over creativiteit en inspiratie, op het Happinez Festival.
