Deze week beantwoordt Dot een vraag van Depressief Meisje, die naar haar psychose de wanhoop nabij is. ‘Wat ik je op het hart wil drukken is dat niets verloren gaat. Wie je was, wie je nu bent en alles wat je daar tussenin bent kwijtgeraakt én rijker bent geworden (want ik ben zeker dat je veel nieuwe dingen hebt geleerd) is de voedingsbodem voor wie je zal worden.’
Lieve Dot,
Ik heb nog niet zo lang geleden een psychose gehad. Nu is het bijna twee jaar later, maar ik heb nog steeds last van de restverschijnselen en de bijwerkingen van de antipsychotica. Ik word helemaal niet goed van de medicijnen, maar ben er afhankelijk van.
Het ergste is dat ik het gevoel heb een belangrijk deel van mezelf verloren te hebben. Ik ben bang dat ik een hersenbeschadiging heb opgelopen en niet meer de ‘oude’ ben. Ik was vroeger een intelligent en vrolijk meisje, maar nu ben ik depressief en bang dat ik niet meer kan studeren. Ook heb ik het gevoel dat ik nooit meer beter word. Psychosegevoeligheid is overigens erfelijk.
Mijn angst is dat ik nooit meer een man kan vinden. Ik denk iedere dag aan dood gaan en heb dit met mijn psychiater al besproken. Hij schrijft mij antidepressiva voor die ik niet wil slikken vanwege nog meer bijwerkingen. Medicijnen maken je lichaam kapot en daar word ik nog depressiever van. Ik ben ten einde raad. Het liefst zou ik euthanasie willen ondergaan en aan mijn lijden ontsnappen.
Depressief Meisje
Lief Depressief Meisje,
Ik snap dat je dood wilt. De wereld die je schetst kent geen uitweg. Het is precies de soort wereld die het moeraslandschap van depressie kenmerkt. Een landschap vol onomkeerbaar verlies en geen toekomst. Het is begrijpelijk dat toegeven aan de zuigkracht van het moeras – verdwijnen – een aantrekkelijke optie is. Realistisch haast, binnen dat microklimaat.
Dat gezegd hebbende wil ik je ergens aan herinneren wat je wel weet, maar wat we als mensen om de beurt vergeten. Namelijk dat je huidige microklimaat onderdeel is van een groter systeem. Het moeras is een echte plek – het zou niet in me opkomen om jouw beschrijvingen ervan te ontkennen – maar er is meer. Er is altijd meer, lief Depressief Meisje. Maak dat besef van een groter perspectief nu je reddingslijn. Er spannen zich op het moment dat je dit leest andere tijden, landschappen, uitzichten en inzichten, avonturen en ontmoetingen om het moeras heen. Dat is een natuurwet waarop je kunt vertrouwen. Dingen veranderen.
De realiteit is dat je niet weet hoe je leven zal lopen. De taakomschrijving van angst en depressie is om je van het tegenovergestelde te overtuigen. Het is hun baan om elke kier rondom het moeras dicht te timmeren en jou te doordringen met gedachtes over zie je wel, het wordt nooit meer iets, het gaat nergens heen, er is geen uitweg. Ze verstikken je door je een plastic zak van een onontkoombaar Nu over je hoofd te trekken die je het perspectief op je leven ontneemt. Geen wonder dat je dan dood wilt.
Het goede nieuws, lief Depressief Meisje, is dat jij die plastic zak van je hoofd af kunt trekken. Niet zozeer door positieve gedachtes of euthanasie, maar door in te zien hoe onrealistisch het is om te denken dat je weet wat er zal gebeuren. Afhankelijk blijven van medicijnen die je kapot maken, niet meer studeren, erfelijke verdoemenis, nooit een man kunnen vinden, om er maar een paar te noemen. Maar laat me je een vraag stellen: had je ooit gedacht dat je leven zou lopen hoe het tot nu toe heeft gedaan? Waarschijnlijk niet. Dus waarom zou je dat nu dan wel weten? Als ik zeg dat je toekomst niet vastligt maar open is, probeer ik je niet (alleen) op te fleuren; ik herinner je aan een existentieel gegeven. Je weet niet hoe je leven zal lopen.
En in dat niet-weten zit ruimte voor hoop. Sterker nog, het is de kraamkamer van hoop. Wanneer je met je voeten in de modder diep in je hart kunt zeggen tegen jezelf weet je wat, ik heb geen idee waar mijn leven me nog allemaal toe zal leiden, trek je de plastic zak van je hoofd. Niet-weten is de voorwaarde voor uitzicht. De sleutel naar kunnen zien waar je bent, waar je was, en welke werelden er nog meer om je heen bevinden. Ook al bevind je je nog niet in die andere werelden; vertrouwen dat ze er zijn dempt het moeras al. Je verlangen om te ontsnappen kan langzaam veranderen in een verlangen om te verkennen.
Ik wil je tenslotte een suggestie aanbieden, lief Depressief Meisje. Je zegt het gevoel te hebben een belangrijk deel van jezelf te hebben verloren. Ik kan me voorstellen dat je niet langer de persoon bent die je was voor je psychose. Identiteiten zijn onthoudbaar – en gemaakt om te desintegreren. Psychoses zijn daar heel effectief in. Maar wat ik je op het hart wil drukken is dat niets verloren gaat. Wie je was, wie je nu bent en alles wat je daar tussenin bent kwijtgeraakt én rijker bent geworden (want ik ben zeker dat je veel nieuwe dingen hebt geleerd) is de voedingsbodem voor wie je zal worden. En dat pad – nogmaals – ligt open. Geen idee hebben waar dat pad naar leidt of waar het in vredesnaam ligt betekent níet dat het er niet is. Met of zonder medicijnen, of met andere dan die nu beschikbaar zijn; dat zijn allemaal onderdelen van dat pad, geen obstakels, zolang je de frisse, realistische hoop van niet-weten in begint te ademen.
Alle goeds,
Liefs
Dot
