Sanne Vogel reisde voor Plan Nederland naar Zambia om te praten met tienermoeders over hun leven. Om hun verhalen bekendheid te geven en het leven van deze jonge moeders draaglijker te maken deelt ze hun verhalen – waar ze maar kan.
Wat heb jij meegenomen van je reis naar Zambia?
De ervaringen die ik had in Zambia deden me inzien hoe dankbaar ik ben voor de kansen die ik heb. Ik besef dat het leven voor vrouwen in Nederland er niet zo heel erg lang geleden heel anders uitzag, en dat ik ben wie ik ben dankzij sterke vrouwen die voor mijn vrijheden hebben gevochten. Het deed me inzien dat ik misschien geen directe invloed heb op het leven van de meisjes die ik sprak, maar dat ik wel wil doen wat ik kan om hen een beter leven te geven. En wat ik kan, dat is hun verhalen vertellen en delen. Om zo te op te komen voor hun rechten en hun toekomst, net zoals vrouwen in het verleden dat ooit voor mij hebben gedaan.
Waarom ben je voor Plan Nederland naar Zambia gereisd, en waarom is dit voor jou persoonlijk van belang?
Het idee van een kindhuwelijk en het jonge moederschap dat daar vaak mee gepaard gaat vind ik naar en moeilijk te verdragen. Dat je als meisje plotseling niets meer kunt met je leven, niet meer je eigen beslissingen kunt maken en niet meer zelf in control bent. Dat heeft me altijd aangegrepen. Zo liet ik tijdens een interview met EenVandaag een fragment zien (het fragment begint op 7:40) dat me had geraakt, van een twaalfjarig meisje dat zich af durft te zetten tegen haar ouders die haar wilden uithuwelijken. Ze heeft geen angst en schaamte om te vechten tegen haar lot, wat in die cultuur zo extreem bepaald is. Dat vond ik zo ontzettend dapper van haar. Dat ik dit filmpje liet zien is ook de reden waarom Plan Nederland me heeft gevraagd mee te gaan naar Zambia.
Denk je dat deze tradities van ongelijkheid in de Afrikaanse cultuur veranderd kunnen worden?
Ja natuurlijk, want nog niet zo lang geleden waren deze tradities ook onderdeel van onze cultuur. Door welvaart en scholing is de ongelijkheid in Europa en hoe we over vrouwen denken enorm veranderd.
Wat zijn de gevolgen voor meisjes daar, als ze zo vroeg zwanger worden?
Als je als meisje op jonge leeftijd zwanger wordt is het heel moeilijk om je school af te maken. Dat is in Nederland al lastig als je een kind krijgt – en daar al helemaal. Als je je school niet afmaakt, is een leven in armoede bijna onontkoombaar. Je lot ligt vast, en de kans dat je ooit nog iets kunt doen om iets van je leven te maken is nihil. Dat staat in schril contrast met de kansen en mogelijkheden die ik heb: ik werk, woon in de stad, kan reizen, keuzes maken, zelf over mijn eigen leven beslissen. Keuzes die deze meisjes niet hebben en nooit zullen hebben. Al hun kansen op een beter leven weggevaagd door een beslissing die ze maakten op een moment dat ze daar nog niet oud genoeg voor waren – een beslissing die vaak niet eens in hun eigen handen lag. Verder is de kans dat de kinderen van deze jonge moeders op hun beurt weer vroeg uitgehuwelijkt worden en kinderen krijgen heel groot – een vicieuze cirkel die zichzelf in stand houdt en die doorbroken moet worden.
Kun je wat vertellen over wat Plan Nederland in Zambia doet?
In een van de filmpjes zie je dat ik met Jackline praat, een van de medewerksters van Plan Nederland in Zambia. Dat is zo’n ongelofelijk sterke en krachtige vrouw, die meisjes daar probeert te vertellen dat ze niet minder zijn dan jongens. Dat is best lastig om over te brengen op meisjes die hun hele leven te horen hebben gekregen dat ze minderwaardig zijn. Verder probeert Plan Nederland kinderen voor te lichten en les te geven over seksualiteit – populaire kinderen uit de dorpen worden als een soort ‘influencers’ getraind en zij delen die kennis vervolgens met andere kinderen in hun omgeving. Dat werkt heel goed. Daarnaast proberen ze de meisjes bij te staan als ze bevallen zijn, zoals Iris. Ik interviewde haar voor een van de filmpjes die ik voor Plan Nederland maakte, en vond het moeilijk om contact met haar te maken. Ze zei zestien te zijn, maar bleek later maar veertien jaar oud. Praten over wat ze had meegemaakt lukte niet echt. Ik vermoed dat ze een postnatale depressie had, iets dat vaak voorkomt door alle hormonen die vrijkomen na de bevalling en gestimuleerd wordt door het feit dat deze meisjes vaak geen idee hebben wat ze overkomt. Door regelmatig te kijken hoe het met moeder en kind gaat probeert Plan Nederland meisjes als Iris waar dat gaat te ondersteunen.
Hoe komt het denk je dat meisjes in Zambia zo vroeg zwanger worden? Waarom gebruiken ze geen condoom of andere voorbehoedsmiddelen?
De meisjes en jongens weten vaak wel dat je van seks zwanger kunt worden, maar meisjes hebben vaak niet de kracht om nee te zeggen als het erop aankomt. Omdat ze als minderwaardig worden gezien. Omdat ze denken dat het geen optie is. Of omdat ze niet durven. Dat is een probleem dat diepgeworteld zit in de cultuur. Een vrouw heeft geen recht op voorbehoedsmiddelen: de pil krijg je pas aangeboden na de geboorte van je eerste kind. Condooms zijn moeilijk verkrijgbaar, en abortus is strafbaar: je kunt zeven jaar gevangenisstraf krijgen als je probeert je van je ongeboren kind te ontdoen. Kortom: er is te weinig voorlichting, voorbehoedsmiddelen zijn moeilijk te verkrijgen en de culturele normen en waarden werken tegen. Gelukkig is daar wel langzaam verandering in te zien. Zo is het uithuwelijken van te jonge meisjes nu verboden, iets waar de chiefs in de dorpen ook op toe zien.
Wil je weten hoe jij kunt helpen om meisjes zoals Iris in Zambia te steunen? Neem een kijkje op www.plannederland.nl
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
