De rol van muze lijkt zo mooi, en het is vleiend om iemands inspiratie te zijn. Maar er is een andere rol die nog veel leuker is.
De Manic Pixie Dream Girl. Ik had het hele fenomeen gemist, maar mijn dochter van zeventien wist precíes waar het over ging. We hadden het over vrouwelijke filmpersonages en de ‘Manic Pixie’ is daar een typisch voorbeeld van. ‘Maar wat ís het?’ vroeg ik. Snel gegoogeld voor de preciese definitie: de Manic Pixie Dream Girl (MPDG) werd voor het eerst beschreven door filmcriticus Nathan Rabin, naar aanleiding van de film Elizabethtown, met Kirsten Dunst, en hij bedoelde ermee: een personage dat in de film zit om de (wat zwaarmoedige) mannelijke hoofdpersoon een positieve karakterontwikkeling door te laten maken.
Leuke personages, dat wel. Die MPDG’s zijn aantrekkelijk, creatief, gek, muzikaal, onverwacht, excentriek, avontuurlijk, grappig – maar er is maar één ding mis met ze: ze hebben in de film zelf geen verhaal. Ze lopen de film in, treden op als een soort muze, en lopen er daarna weer uit en je hebt geen idee wat ze gaan doen met hun leven.
Nathan Rabin maakte wel wat los met die term. Als je eenmaal hebt kennisgemaakt met het Manix Pixie-type, zie je ze ineens overal. Ik moest zelf meteen denken aan de exentrieke hoofdpersoon uit mijn favoriete film ‘Eternal sunshine of the spotless mind’ (Kate Winslet – met afwisselend blauw, rood of oranje haar). En aan Julia Roberts in Pretty Woman, die de rücksichtsloze zakenman Richard Gere op het liefdevolle pad krijgt. Maar ook aan Audrey Hepburn in Breakfast at Tiffany’s (detail: dat is de favoriete film van mijn vader, die mijn moeder leerde kennen in Parijs, waar zij in de jaren zestig op blote voeten door de stad liep – je zou er zo een film over maken).
Maar zo kun je niet zijn
‘Maar zo ben ik óók!’ zei ik in een opwelling.
Mijn dochter zuchtte. ’Mamma, zo kun je niet zíjn,’ zei ze.
Daar had ze natuurlijk een punt, want de manic pixie is een filmpersonage en niet iemand van vlees en bloed. Maar ze bedoelde eigenlijk: zo wil je niet zijn. En daar had ze óók gelijk in.
Waarom flapte ik dat er dan toch uit? De dagen erna dacht ik er nog regelmatig over na en stelde mezelf meedogenloze vragen. De manix pixie is leuk om je mee te identificeren (zoveel keus is er trouwens vaak niet, googel daarvoor ook even op ‘Bechdel-test’). Maar toch. Heb ik dan in relaties het gevoel dat ik de inspirerende partij ben? Hoe gedraag ik me als ik iemand leuk vind? Maar wat maak je dan van de ander? Degene die geïnspireerd moet worden? Werkelijk? Doe je dan eigenlijk niet alleen jezelf, maar ook de ánder tekort?
Ik realiseerde me ook dat de MPDG naadloos aansluit bij het idee van ‘de vrouw als muze’ – de vrouw die een kunstenaar inspireert. En dat is natuurlijk in de basis al een onvolledig beeld, zoals filmcritica Anita Sarkeesian raak opmerkt in haar vlog over het onderwerp: wat er aan mankeert is dat vrouwen niet alleen maar op de wereld zijn om mannen te inspireren tot grootse artistieke en andere prestaties. ‘We zijn schrijvers en filmers en musici die bezig zijn zélf meesterwerken te creëren.’
De held in je eigen verhaal
En dat is het punt: die rolmodellen zijn eigenlijk best verraderlijk. Want de rol van muze lijkt zo mooi, en het is vleiend om iemands inspiratie te zijn. Maar in de film én in het leven is er een andere rol die nog veel leuker en bevredigender is: de held worden in je eigen verhaal.
De zeventienjarige hier in huis hoef ik daarvan al lang niet meer te overtuigen. Zij hoort bij een generatie die de MPDG al lang achter zich gelaten hebben (ze liet me deze performance zien van dichteres Olivia Gatwood en die laat aan duidelijkheid niets te wensen over.).
En ik? Ik denk dat het best allebei kan, eigenlijk. Dat de MPDG uiteindelijk haar eigen verhaal óók leeft, en dat als de camera op een íets ander standpunt staat, we dat ook wel te zien gaan krijgen. Maar vooral: dat je muze en kunstenaar kunt zijn. Dat je in een relatie elkáár inspireert. Dat dat een verhaal is om in te blijven geloven.
En ze leefden nog lang en gelukkig.
Meer lezen
Dit filmpje laat een overzicht zien van Manic Pixie Dream Girls. Hier vertelt Nathan Rabin waarom hij spijt heeft dat hij de term Manic Pixie Dream Girl de wereld in heeft geslingerd. En heeft jouw tiener toevallig Paper Towns van John Green op de plank staan? Leen het en lees het, want het is éigenlijk een kritiek op het fenomeen van de Manic Pixie.
De held in je eigen verhaal – drie tips
1 ‘Follow your bliss’
Je bliss, dat is je geluk, je gelukzaligheid, het is jouw pad in het leven. ‘Als je daadwerkelijk je bliss volgt, kom je op een spoor dat daar altijd al op je lag te wachten’, aldus schrijver en onderzoeker Joseph Campbell. Hier lees je er meer over (plus: meer inspiratie uit de serie Gilmore Girls).
2 Wees niet bang
Er zijn duizenden redenen om níet zelf creatief te zijn, en ze komen neer op hetzelfde: angst, zegt schrijfster Elizabeth Gilmore. Je hoeft niet aan voorwaarden te voldoen om creatief te mogen of kunnen zijn. Zie het als onze gezamenlijke project van de mensheid, zegt ze in deze inspirerende lezing voor Happinez.
3 Oefen
Creativiteit kun je ontwikkelen – door er aandacht aan te besteden, het serieus te nemen, te oefenen. Begin bijvoorbeeld met deze oefeningen uit onze mini-cursus creatief denken en leven.
