Onze biologische klok wordt ook wel het circadiaans ritme genoemd. Dit ritme kan veel aspecten van je welzijn beïnvloeden. Emanuelle Vos, kruidengeneeskundige in opleiding, founder van het platform High Radiance en Herbal Ambassador van Pukka Herbs vertelt welke handvaten de eeuwenoude gezondheidsleer ayurveda biedt om je circadiaans ritme in balans te houden en meer te leven in het ritme van de natuur.
Wat is het circadiaans ritme?
‘Het circadiaans ritme is een onzichtbare, biologische meesterklok die je fysiologisch en mentaal ondersteunt, en helpt aan te passen naar de veranderingen in je omgeving. Het systeem reageert op licht en donker en creëert een biologische nacht en dag. Hierdoor weet je lichaam welke activiteiten het beste plaats kunnen vinden in de nacht, denk aan: rust, hersenontwikkeling en reparatie, en welke activiteiten overdag van belang zijn. Je biologische klok stimuleert dan om bijvoorbeeld alert te zijn en je spijsvertering op gang te houden.
Als je biologische klok uit balans is
Als je biologische klok voor langere periode onder druk staat, kan dit tot klachten lijden als moeilijkheden met slapen, insomnia en verminderde spijsvertering. Externe invloeden die effect hebben op onze natuurlijke klok zijn onder andere: kunstmatig licht, nachtdiensten, jetlags, cafeïne en stress. Om je circadiaans ritme in balans te houden, is het belangrijk om op vaste tijden te gaan slapen en wakker te worden, zodat je lichaam kan reageren op de regelmatige afgifte van hormonen (serotonine en melatonine) die je natuurlijke slaap- en waakcyclus reguleren.
Kruidenthee om te ontspannen
Bij symptomen van een verstoord circadiaans ritme, kun je ook de kracht van kruiden inzetten om te ontspannen. Probeer eens ashwagandha, valeriaan, lavendel, haver of kamille en gebruik het voor drie weken op dagelijkse basis om iets te kunnen zeggen over je ervaring. Je kunt veel van deze kruiden terugvinden in de theeblends van Pukka. Bijvoorbeeld Night Time, Night Time Berry, Chamomille of de Night Time supplementen.
De biologische avondthee Night Time bevat onder andere lavendel – een kruid dat bekend staat om zijn ontspannende werking – kamille en lindebloesem. Heerlijk om tot ontspanning te komen voor het slapengaan. De blend is gemaakt met Fair for Life-gecertificeerde kruiden van de hoogste kwaliteit, geoogst in het wild of op boerderijen over de hele wereld. Lees hier meer over Pukka’s benadering voor een betere nachtrust.
Het belang van dagelijkse routines
De ayurvedische gezondheidsleer erkent ook het belang van het circadiaans ritme en kan waardevolle ondersteuning bieden als je meer in het ritme van de natuur wilt leven. Volgens ayurveda is ‘dinacharya’ essentieel voor een goede gezondheid. ‘Dinacharya’ is de kunst om het lichaam, geest en bewustzijn te helen met dagelijkse routines. Goede routines zijn onmisbaar om verandering te brengen in ons lichaam, geest en ziel. De juiste routines zorgen ook voor het balanceren van de verschillende energiestromen, de dosha’s. Hierbij is het goed te weten dat ayurveda beschrijft dat de dosha’s niet alleen gekoppeld zijn aan de seizoenen en elementen van de natuur, maar ook verbonden zijn – in kleinere cycli – aan specifieke tijden van de dag.
Beweeg mee met dosha’s door de dag
Ayurveda verdeelt de dag en nacht in blokken van vier uren die worden gedomineerd door één van de dosha’s: vata, pitta of kapha. De vroege ochtend en vroege avond zijn de uren van kapha dosha. De middag en middernacht zijn gedomineerd door pitta dosha. Einde van de middag en einde van de nacht zijn de uren van vata dosha. Zo heeft elk blok van vier uur zijn eigen activiteiten die optimaal zijn voor de aanwezige energie. Hieronder vind je welke activiteiten het beste passen bij het tijdstip van de dag volgens de dosha klok.
Kapha tijd: 06:00 – 10:00 uur
Kapha dosha is verbonden aan de elementen aarde en water. Kapha dosha heeft een meer dense, zware energie, denk aan de dragende energie van de aarde. Opstaan voor 6:00 uur is dan ook optimaal om fris wakker te worden. Opstaan na 06:00 uur kan ons wat lui laten voelen. Je kunt je vast voorstellen dat dit de tijd is waarin je vol energie bent. Tijdens de kapha uren voel je je over het algemeen kalm en gefocust. Het is een goed tijdsblok van de dag om je administratie te doen of ander belangrijk papierwerk.
Fijne activiteiten voor de kapha-uren:
- Je tong en tanden reinigen
- Warm water drinken
- Je darmen reinigen met je eerste bezoek aan het toilet
- Sport
- Meditatie en ademhalingsoefeningen
- Oil pulling
- Zelfmassage
- Je lichaam reinigen
- Warm ontbijt met verwarmende kruiden
- Administratie
Pitta tijd: 10:00 – 12:00 uur
Pitta dosha is verbonden aan de elementen water en vuur. Je kunt je vast voorstellen dat dit de tijd is waarin je je het beste kunt focussen en vol energie bent. Je bent opgestart en neemt volop deel aan de dag. Dit is het tijdsblok waarin je spijsvertering, je Agni, het meest optimaal functioneert. Ga dus voor je grootste maaltijd rond het middaguur. Vergeet daarbij niet de tijd te nemen om je voeding met aandacht te bereiden en te nuttigen. Pitta dosha brengt motivatie, doorzettingsvermogen en analytisch denken. Gebruik deze tijd van de dag voor werk waar je deze kwaliteiten goed voor kunt gebruiken.
Vata tijd: 14:00 – 18:00 uur
Vata dosha is verbonden aan de elementen lucht en ether. Kwaliteiten van vata energie zijn licht, subtiel, creatief, beweeglijk. Daar tegenover staan kenmerken als onvoorspelbaar, chaotisch, angstig. Het zenuwstelsel is enorm actief in dit tijdsblok en vraagt om gepaste activiteiten. De vata tijd is een ideaal moment voor een creatieve brainstorm. Om even alle belangrijke zaken die veel denkwerk vergen te laten en ruimte te maken voor creativiteit en ontspanning. Een rustgevende meditatie of yoga les zijn passend voor het einde van een werkdag.
Kapha tijd 18:00 uur – 22:00 uur
We bewegen inmiddels weer naar Kapha dosha. Dit is de tijd om je in deze zachte, liefdevolle kapha energie weer klaar te maken om naar bed te gaan. Het is fijn om een warme en licht verteerbare maaltijd te nuttigen in de vroege avond. Kies voor soep of een stoofgerecht. Zware maaltijden kun je het beste vermijden. Om je spijsvertering zijn werk te laten doen, is het goed om ruim 2,5 uur voordat je gaat slapen gegeten te hebben. Creëer in dit tijdvak ook rustgevende avondroutines. Neem bijvoorbeeld een thee met kruiden die helpen ontspannen, zoals de Night Time of Night Time Berry, en dim de lichten. Gebruik kaarslicht om je lichaam en geest voor te bereiden op de nacht.
Pitta tijd: 22:00 – 02:00 uur
Probeer voor 22:00 uur te gaan slapen. Tussen 22:00- 02:00 uur is de pitta energie dominant. Na 22:00 uur kan het vuurelement ook in jou worden aangewakkerd. Je kunt je vast een avond herinneren dat je moe was en juist laat op de avond weer een energieboost kreeg. Dit is echter ook het urenblok waarin je lichaam de meest diepe staat van slaap bereikt. Veel fysiologische processen ter reparatie van de cellen, hersenontwikkeling en rust zijn nu volop in gang en wil je dus niet verstoren. Op tijd naar bed gaan heeft hierdoor enorm invloed op onder andere je slaapkwaliteit, immuunsysteem, humeur en hersenactiviteit.
Vata tijd: 02:00 uur – 06:00 uur
Dit is het tijdsblok in de nacht waar vata dosha dominant is, dit kan zich uiten in lichte slaap, dromen en soms ook in plots wakker te worden. Meestal val je ook weer in slaap en kan je lichaam nog even goed rusten voor de ochtend zich aandient. Vata dosha is de energie van beweging en kan je helpen om gemakkelijker wakker te worden. Sta voor 06:00 uur op om gebruik te maken van de lichte, energieke sfeer van vata dosha en get moving!’
Instagram Live met Emanuelle Vos
Meer weten over kruiden, een goede nachtrust en ayurveda? Via het Instagram-account van @Happinez kun je de succesvolle Instagram Live Sessies met Emanuelle Vos terugkijken. Ga hiervoor naar het icoontje met de play-button. Heb je nog een prangende vraag aan Emanuelle? Dan kun je haar bereiken via het Instagram-account @high_radiance of @emanuellevos.
Credits beeld: fotografie Nina Olsson, @nourish_atelier
