Dichtbij, zo dichtbij dat je er zelden bij stilstaat, schuilt een sleutel tot een betere gezondheid en gemoedsrust. Wanneer het om ziekte, gezondheid en emoties gaat, is het hart vaak krachtiger dan de hersenen.
Uit allerlei onderzoeken wordt duidelijk dat het hart een complex, zelf organiserend centrum is dat informatie bevat, boodschappen uitzendt en communiceert. Er zijn zelfs cardiologen en neurologen die spreken van een onlosmakelijk ‘hart-hersen’ systeem.
Emotionele brein
David Servan-Schreiber, professor aan de Universiteit van Pittsburgh, stelt in zijn boek ‘Uw brein als medicijn’ dat het hart een sleutelrol heeft in ons welzijn. We voelen ons goed, zo schrijft hij, als er harmonie is tussen het emotionele brein, dat energie en richting geeft, en het rationele brein dat de uitvoering organiseert. Raakt het emotionele brein van slag, dan raakt het hart uitgeput. En dit heeft zijn weerslag op onze bloeddruk, het immuunsysteem en het verouderingsproces.
De hartslag van ons gedrag
Maar het werkt ook andersom: een coherente hartslag – een hartslag die in overeenstemming is met ons gedrag – geeft het emotionele brein het signaal dat fysiologisch alles in orde is en de reactie op die boodschap is dat het de hartcoherentie versterkt. Dit tweerichtingsverkeer leidt tot een positieve spiraal, een verhoogde staat van vrede, die maakt dat de wereld anders binnenkomt.
Kortom, je zou kunnen zien dat negatieve emoties leiden tot een toegenomen chaos in het hartritme en het autonome zenuwstelstel; positieve emoties leiden tot meer harmonie en een grotere balans.
Waar we naar op zoek zijn, is niet zozeer een lage hartslag of een precies regelmatige hartslag, maar naar een coherente hartslag, een hartslag die in overeenstemming is met ons gedrag. Maar met het ouder worden, neemt de lenigheid van ons hart vaak af. Net als een spier die we niet gebruiken, schrompelt het parasympatische systeem – de rem – met de jaren vaak ineen, terwijl het versnellingspedaal, het sympatisch stelsel, non-stop bediend wordt, stelt Schreiber.
Zet je hart voorop
Dat de toestand in ons lichaam een afspiegeling is van hoe we ons voelen, dat het een keten is, daarin sluit de wetenschap aan bij wat wij allang weten. De vraag is: wat moet je ermee?
Je leest onderzoeken die aantonen dat lachen, positief denken of zoenen gezond is. Maar als er niets te lachen valt, of als je niemand hebt om mee te zoenen? Als je opgefokt bent of somber, wat moet je dan met wetenschappelijke statistieken die vertellen dat je zo grijze haren kweekt, dat je je hart tekort doet, met alle gevolgen van dien? Het lichaam is in de negatieve spiraal van zorgen vaak onze sluitpost. We denken eerder aan een brief van de belastingdienst, dan piekeren we wat en dan gaan we iets doen aan de pijn in onze schouders. We richten ons vaak op het verbeteren van de externe omstandigheden. De conclusies die uit de studies over hartcoherentie worden getrokken, overtuigen van het tegenovergestelde: het lichaam, in dit geval ons hart, is het beginpunt. Het hart, zo stelt Schreiber, is wanneer het om ziekte, gezondheid en emoties gaat krachtiger dan de hersenen.
Zeg nee tegen stress
Leren het hart te beheersen is een short cut, een makkelijke methode om een negatieve spiraal te doorbreken. Ons opgejaagde hart dat nog steeds met stip bovenaan de lijst van doodsoorzaken staat, kan door zijn eigen innerlijke ritme te vinden, een pantser opwerpen tegen zijn grootste vijand: stress. Want, zo zegt Schreiber, met een paar dagen oefenen kun je het parasympatisch systeem van je rem versterken. En ben je eenmaal in vorm, dan hou je het net als een geoefende jogger makkelijker in stand en gaat je fysiologie ook in ‘drukkende’ omstandigheden niet met je op de loop.
Aandacht voor je hart
Net als bij meditatie gaat het om de aandacht naar binnen brengen en rustig adem te halen. Maar in plaats van je te richten op het leegmaken van je hoofd, daal je fysiek af in je borst. Alsof het zwaartepunt van je aandacht verplaatst, je gedachten in het dimlicht zet om een vertrek lager het licht aan te doen. Dan probeer je bewust een positieve emotie op te roepen: een gevoel van dankbaarheid, een dierbare herinnering, de liefde voor je kinderen. Heb je je eigen ‘knop’ op een gegeven moment gevonden, dan kan het gewoon tussen de bedrijven door – bijvoorbeeld in de rij bij de supermarkt. Schreiber schrijft: ‘Coherentie brengt een innerlijke rust tot stand, maar het is geen ontspanningstechniek; het is een actietechniek. Je kunt coherentie bereiken in alle situaties van het leven.’
Richt je aandacht naar binnen
Laat de afwas, zorgen en to-do lijstjes even voor wat ze zijn.
- Adem driemaal diep en rustig in. Hou na elke uitademing even pauze voordat je weer een nieuwe ademstroom begint. Richt nu de aandacht op je hartstreek.
- Stel je voor dat je door je hart ademhaalt. Dat je met elke ademtocht dit cruciale deel met zuurstof voedt en dat je hart zich bij het uitademen ontdoet van afvalstoffen.
- Probeer vervolgens contact te maken met de warmte en de ruimte die je in je borst voelt opkomen.
- Probeer dit gevoel te laten groeien, aan te moedigen door je borst te vullen met dankbaarheid. Roep het gevoel van liefde op door te denken aan de liefde voor je kind, een mooie plek, een muziekstuk. Het hart is heel erg gevoelig voor elk gevoel van liefde, of dat nu gericht is op een mens, een object, een plek of het idee van een welwillend universum.
- Stel je voor hoe het gevoel in je hart opent en uitstraalt, de wereld in.
Meer weten?
- Lees Uw brein als medicijn van Dr. David Servan- Schreiber
Meer Happinez?
- Ademtherapie als hulpmiddel tegen stress en onrust
- Gezond brein: waarom de juiste vetten belangrijk zijn
- Waarom op blote voeten lopen goed voor je is
