Ieder mens streeft naar geluk en gezondheid. Over de oorzaken van en oplossingen voor ziekte en disbalans wordt op verschillende plekken op aarde heel verschillend gedacht. Zit je niet lekker in je vel, dan ligt een doktersbezoek voor de hand. Sommige mensen wenden zich tot behandelmethodes die soms terug te voeren zijn op eeuwenoude tradities.
De grote tentoonstelling HELENDE KRACHT – Winti, sjamanisme en meer in Museum Volkenkunde laat een scala aan genezingspraktijken en ritueel specialisten zien die voor veel mensen in de wereld belangrijk zijn. Van winti en ayahuasca tot sjamanen en vodun priesters. In samenwerking met Museum Volkenkunde lichten wij alvast 2 vormen uit:
Sjamanisme: de geesten inschakelen
Bij het woord ‘sjamaan’ kun je je vast iets voorstellen. Misschien doet het je denken aan geheimzinnig gezang, rituelen en magische handelingen of aan geestverruimende middelen zoals de drank ayahuasca. Uitgangspunt bij het sjamanisme is dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen lichaam en geest, mens en natuur. Volgens het sjamanisme hebben mensen de geesten (ook wel spirits genoemd) nodig om gezond van lichaam en geest te zijn. Er zijn trouwens vele soorten spirits: van bos- en dierspirits tot voorouders, goede en kwade spirits. Sjamanen zouden ook toegang hebben tot verschillende werelden. Hoe men die andere werelden dan ziet, verschilt per cultuur. In elk geval gaat het om geheime kennis waarover maar een paar mensen beschikken.
Bij sjamanistische healings doet de sjamaan zijn best om de relatie tussen de mensen en de geestenwereld te herstellen. Dat doet hij of zij door in trance te gaan, bijvoorbeeld met de ritmische klanken van troms, gezang of door geestverruimende middelen te gebruiken. Eenmaal in trance kan de sjamaan contact maken met de geesten en vraagt hij hen om wijze raad of genezing. Sjamanistische healings kun je op heel veel plekken ter wereld volgen, ook in Nederland zijn er beoefenaars van het sjamanisme die zich veelal laten inspireren door sjamanen uit Siberië, Mongolië en Noord-Amerika.
Winti: de invloed van bovennatuurlijke wezens
In de Surinaamse cultuur speelt winti al heel lang een prominente rol. Het geloof vindt zijn oorsprong in de tijd van de slavernij, toen tot slaaf gemaakten uit Afrika het meebrachten naar Suriname. Centraal staan hier de ‘natuurgeesten’. Deze ‘winti’ waken over de mensen. Tenminste, mits je je houdt aan de spirituele regels.
Om zieken te genezen, wordt er binnen winti onder andere gebruik gemaakt van rituele kruidenbaden, die wasi heten. Ook het aansteken van kaarsen en het branden van wierook is gebruikelijk. Helpt dat allemaal niet, dan kan er een ander ritueel worden ingezet. Een dansritueel bijvoorbeeld, waarbij mensen in trance raken en soms zelfs op scherven of vuur lopen. Tijdens de trance maken ze contact met de winti. Vaak is daar een bonoeman bij betrokken, een soort medicijnman en priester tegelijk.
Genezingstradities in het Museum Volkenkunde
Gefascineerd geraakt door genezingstradities? In de tentoonstelling ‘HELENDE KRACHT – winti, sjamanisme en meer’ in Museum Volkenkunde in Leiden kun je tot en met 5 januari 2020 alles over genezingstradities op aarde ontdekken.
Er zijn buidels vol geneeskrachtige stoffen te zien, betekenisvolle sieraden en sjamanenmantels. Ook vind je er amuletten uit de hele wereld: van Groenland tot Mexico en Tibet. En je maakt kennis met ritueel genezers die in Nederland werkzaam zijn, zoals een winti priesteres, een beoefenaar van het sjamanisme en een heks. Allemaal zijn ze geïnspireerd door vaak eeuwenoude genezingstradities, en gaan ze uit van het principe dat lichaam en geest één zijn – net zoals mens en natuur.
Naast de tentoonstelling is er ook genoeg te doen. Zo kun je het werk bewonderen van bekende kunstenaars als Damien Hirst, Joseph Beuys en Marina Abramović die zich door het thema hebben laten inspireren, kun je deelnemen aan een traditionele sound healing waarbij je luistert naar Tibetaanse klankschalen, gitaarspel en zang én kun je jouw eigen helende ritueel samenstellen. Meer weten over de tentoonstelling? Bezoek de website en bekijk het volledige programma.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Museum Volkenkunde.
