Wat kunnen wij zelf doen tegen het opwarmen van de aarde? Pauline Bijster vroeg het Amerikaanse filmmaker Josh Fox, die de film ‘How to let go of the world… and love all the things climate can’t change’ over klimaatverandering maakte.
‘Wilde jij aan het einde ook opstaan, en dansen?’ vraagt hij me.
Twee weken geleden was de Amerikaanse filmmaker Josh Fox in Nederland om zijn nieuwste film te promoten How to let go of the world… and love all the things climate can’t change. Toevallig (of niet) kwam een week later Before the Flood van Leonardo DiCaprio uit. Beide films gaan over hetzelfde onderwerp: de aarde warmt (te) snel op en als we willen dat de mensheid dat overleeft, moeten we nú iets gaan doen daaraan. Als het niet al te laat is.
Fox maakt in zijn nieuwe film een persoonlijke ontwikkeling mee. Eerst wordt hij verdrietig, wanhopig zelfs van alle informatie over het milieu die hij verzamelt. En door de wanhoop heen komt hij ergens anders terecht, bij nieuwe hoop. Niet dat alles ineens goed komt, maar in de film eindigt hij na zijn tocht van de Amazone tot aan Fiji, toch dansend. ‘Opstaan en dansen, dat moet eigenlijk. Bij veel screenings ga ik dansen aan het einde, hele bioscoopzalen dansen met me mee,’ zegt de regisseur in de foyer van Pathé Buitenhof in Den Haag.
‘Als we nadenken over klimaatverandering, voelen we allemaal een soort wanhoop. Hoe kun je ondanks dat toch krachtig blijven?’ vroeg hij eerder af in een interview in het Amerikaanse blad Rolling Stone.
Wat heb je gevonden als antwoord?
‘In het tweede deel van de film laat ik dingen zien die het klimaat niet kan veranderen: zoals mensenrechten, democratie, innovatie en creativiteit maar ook: moed, veerkracht, liefde. Deze dingen zullen we hard nodig hebben in de klimaatrampen en de grote veranderingen die eraan zitten te komen. Deze waarden hebben we nodig als we nog iets van onze beschaving willen redden. En als we het niet redden, zullen we ze zowaar nog harder nodig hebben.’
Eén van de Pacific Climate Warriors in de film zegt dat het belangrijkste eigenlijk is dat je van binnen, in je eigen hart, wint: ‘You need to win from within’. Wat er verder ook gebeurt. Hij heeft het bijna over een spirituele verlichting? Zelf, van binnen, een mooi mens worden?
‘Ja, dat is het misschien wel. Er zit een boeddhistische filosofie in de film.’
Je hebt het ook over ‘wakker blijven’, wat bedoel je daarmee?
‘Ik geloof in voelen. Alles van je af laten glijden, werkt niet. Wakker blijven is dus gevoel niet wegstoppen maar alles voelen wat er te voelen valt, ook als het verdrietig is.
Als je je verdiept in de schade aan de aarde die wij nu al teweeg hebben gebracht: daar komt automatisch een diep verdriet bij. Als je écht begrijpt wat er aan de hand is, wat klimaatverandering betekent, is dat verdriet onvermijdelijk. Maar helemaal middenin de diepe triestheid zit een klein beetje geluk. In het grootste geluk zit een klein beetje pijn. Ik weet ook niet waarom het zo werkt, maar zo werkt het nou eenmaal. Je kunt, kortom, de overwinningen of de hoop niet voelen, als je droefheid niet eerst hebt toegelaten.’
En dan?
‘En dan actie. Mensen worden ook depressief van nieuws over klimaatverandering als ze zich machteloos voelen. Je voelt je machteloos als je denkt dat het lot van de hele wereld op jouw schouders ligt. Maar je kunt jezelf niet de schuld geven van het hele probleem. Natuurlijk helpt het om minder vlees te eten, minder te vliegen, enzovoort. Maar het gaat niet de hele klimaatcrisis oplossen. Mijns insziens moeten we nog veel meer goed georganiseerde, massale maar vredelievende klimaatbewegingen opzetten. We moeten met zijn allen gaan zeggen: we pikken dit niet langer. De straat op gaan, ja, letterlijk. Je aansluiten bij de revolutie die al bezig is.’
Wat bedoel je met de revolutie?
‘Er is al een geweldig grote beweging die het klimaat wil beschermen. Die beweging zal ook jou met open armen ontvangen. Milieuactivisten zijn niet gek. Een stuk minder gek in ieder geval dan de mensen die dit allemaal willen negeren. Minder gek dan de mensen die de oliebedrijven runnen, en die het niet erg vinden dat de kwaliteit van de lucht steeds slechter wordt voor iedere dollar. Minder gek dan de mensen die in de politiek zitten, en die hun handen boven de hoofden van die olie- en gasdirecteuren houden ondanks dat ze hiermee de toekomst van hun eigen kinderen in gevaar brengen. Dié mensen zijn gek. Klimaatactivisten zijn dat niet. Wij zijn hier, wij staan met beide benen op de grond. En we gaan er niet mee akkoord dat het allemaal kapot gemaakt wordt.’
De film How to let go of the world… and love all the things climate can’t change is te downloaden via www.howtoletgomovie.com.
Zijn vorige film is de voor een Oscar genomineerde film Gasland, die hier te zien is.
