Vóór een nieuw begin is er bijna altijd een periode van leegte, van schijnbare stilstand. Een soort winter… Met zo’n ‘niets’ hebben we soms moeite in onze zogenoemd maakbare wereld – maar het hoort erbij, stelt Lisette Thooft.
In de winter trekken de levenskrachten in de natuur zich terug. Winter, met zijn kale bomen en lege velden, zijn kou en duisternis, is geen stilstand, maar voorbereiding. De levenskrachten in de natuur trekken zich terug, om ondergronds te wachten tot de tijd rijp is voor het nieuwe begin.
Die stilstand is er niet voor niets: het bereid ons voor op de nieuwe tijden die eraan komen.
Lente, nu!
We horen tegenwoordig van alle kanten dat we allemaal zelf verantwoordelijk zijn voor ons eigen geluk. Dat is het levensgevoel van nu, de tijdgeest. Vroeger zeiden mensen tegen elkaar: ‘De mens wikt, maar God beschikt’. Dat was een blijmoedige uiting van godsvertrouwen, maar ook wel fatalistisch en passief. Deze gedachte hebben we helemaal omgedraaid.
Het goddelijke zit niet op een wolk, maar in onszelf. Je kunt visualiseren wat je wilt en als je dat goed doet, zal het zich vanzelf manifesteren in je leven. Die nieuwe levenshouding heeft grote voordelen: je gedraagt je niet als slachtoffer, maar voelt je kracht, je creativiteit. Maar het heeft ook een nadeel: met stille perioden waarin niet veel gebeurt, kun je eigenlijk niet zoveel. Hooguit kun je concluderen: mijn wens kost kennelijk meer tijd dan ik dacht om te materialiseren. Maar waarom zou dat zo zijn? Waarom krijg ik het niet voor elkaar om te zorgen dat het lente wordt, nu meteen?
Grassprietjes
Misschien zijn zulke tijden van leegte en afwachting veel belangrijker dan wij beseffen en zijn ze de voedingsbodem voor een écht nieuw begin. En misschien moeten we weer leren dat wij weliswaar actief ons eigen leven kunnen vormgeven, maar dat er toch ook iets is wat groter is dan wij, iets waarover we geen controle hebben. Alles groeit in zijn eigen tempo.
Grassprietjes gaan niet harder groeien wanneer je eraan trekt; een natuurlijk of innerlijk proces kun je niet met je wilskracht opjagen. Het enige wat je daarmee bereikt, is dat je het fragiele groeiproces verstoort. Wellicht moeten we toch, met al onze assertiviteit en daadkracht, erkennen dat er een tijd is om te creëren, en een tijd om af te wachten tot… het tijd is. Net zoals je de natuur niet sneller kunt laten lopen, zo kun je de loop van de gebeurtenissen ook niet versnellen, hoezeer je ook staat te trappelen van ongeduld.
Meevoelen met de natuur
Vroeger, toen er nog geen centrale verwarming was en je ook geen last minute winterse zonvakanties kon boeken, probeerden mensen de winterse kou niet te ontvluchten. Niet dat ze dat konden, maar ze hadden ook geen behoefte om in hun verbeelding weg te glippen, stelt de Engelse hoogleraar Andrew Welburn. De mensen van toen probeerden door middel van mythische verhalen de winter ook in hun ziel te voelen, diep in zichzelf te ervaren wat de natuur ervaart. Zo kwamen de oude Grieken op de mythe van de godin Demeter, die haar dochter Persephone kwijtraakt aan de god van de onderwereld.
Treurend zoekt de moeder haar dochter en intussen kan niets meer groeien en vrucht dragen op aarde – totdat Persephone in de lente weer opduikt. Dat hele proces van verliezen, zoeken en niet vinden, treuren en wachten, beleefden de verhalenvertellers en hun toehoorders diep in zichzelf. Zo leefden de mensen met de seizoenen: ze voelden die tot in hun merg, omdat ze niet anders konden dan het ritme van de natuur volledig accepteren. En juist die acceptatie gaf hun de kracht om mee te bewegen met de natuur en om zichzelf te vernieuwen, te ontwikkelen.
Als ademhaling
De leegte vóór een nieuw begin zit in ons hele leven ingebakken. Je vindt het terug op elk niveau, in elk aspect van je bestaan. Is het leven van de mens op aarde niet begonnen met rust? Adam en Eva werden op de zesde dag geschapen, volgens de mythe, en op de zevende dag stelde God een rustdag in. Dus ze waren er nog niet of ze konden al een dagje nietsdoen…
Het geeft een subtiel gevoel van een fris, nieuw begin als je de zondag als de eerste dag beschouwt. Je begint dan steeds opnieuw je week met ontspanning, en vanuit die rust ga je de volgende dag weer aan de slag.
Opruimen en leeg maken
Stil zijn en wachten klinkt best mooi en sereen. Maar in de realiteit is het lastig op te brengen. Ten eerste zitten onze winterdagen juist vol licht en kleur, feest en drukte. Zie maar eens lege dagen of zelfs uren te vinden in december om zoiets simpels, passends en spiritueels te doen als terugkijken op het voorbije jaar en jezelf in alle rust voorbereiden op het nieuwe.
Ten tweede is de grote vraag: wat dóé je dan tijdens dat stilzitten en afwachten? Niets doen, alleen maar zijn? Dat is slechts weggelegd voor de Verlichten onder ons. Opruimen is het parool. Net zoals je je tuin moet wieden als je gezaaid hebt, net zoals je tijdens je zwangerschap een enorme drang kunt voelen om je huis op te ruimen, is uitruimen, sorteren en wegdoen het meest natuurlijke gedrag in de leegte voorafgaand aan een nieuw begin.
Dat betekent: maak het echt leeg, van binnen en buiten. Zo leeg mogelijk. Wat heb je allemaal niet meer nodig? Wat sjouw je nodeloos met je mee en vertraagt de komst van het nieuwe? Begin heel concreet in je tastbare omgeving – dat is een prachtige ingang tot het innerlijke opruimen. Al opruimend kun je dan ook innerlijk ruimte scheppen voor het nieuwe dat komen wil.
Winter is ook in de natuur de tijd van het leegmaken, van het opruimen van het oude. Het kan er soms weinig zachtzinnig aan toe gaan, als het vriest dat het kraakt en alles wat zwak is, bezwijkt. Maar juist dat maakt de weg vrij voor de lente. En juist in het holst van de winter weet je dat die lente, dat nieuwe begin, niet meer ver weg kan zijn.
