Ken je dat: die angst dat je niet aan de verwachting van de ander kunt voldoen? Bij mij steekt ‘ie regelmatig de kop op. Meestal onterecht. Meer dan de helft van de tijd blijk ik namelijk vooral zelf bedacht te hebben wat die (torenhoge, onhaalbare) eisen van die ander zouden zijn en ben ik gewoon in staat om te functioneren naar behoren. Soms echter ook niet. Soms faal ik, voldoe ik inderdaad niet aan de verwachtingen en valt daar ook weinig aan te veranderen. De harde realiteit.
Ja? Vinden we het ‘hard’ om te weten dat we fouten maken en dat we daar soms gewoon helemaal niks aan hebben? Volgens mij wel. De algemene tendens is: van fouten maken leer je, en van falen word je sterker. Vaak is dat natuurlijk ook zo. Maar wat als je een fout maakt waar je gewoon simpelweg helemaal niets aan hebt gehad? Moeten we dan alsnog krampachtig proberen om er het positieve van in te zien? Of moeten we gewoon accepteren dat iets niet lukt, dat we er precies niets van hebben geleerd en daarmee basta? Ik denk van wel. Ik denk namelijk dat juist dát de heersende prestatiedruk een klein beetje zou kunnen verminderen. Daarom is dit een ode aan, jawel; nutteloos falen.
Fout op fout op fout
Ik heb onlangs een verkeerde keuze gemaakt. Ik heb mezelf in een klus gestort waar ik, zo bleek al gauw, totaal niet geschikt voor was en waar ik, hoe hard ik het ook probeerde, geen voldoening uit wist te halen. Een paar maanden ben ik hiermee doorgegaan, totdat ik merkte dat ik oprecht spijt had van de vele uren die ik in die klus stak. Al die verloren tijd had ik in zoveel nuttigere, leukere, fijnere dingen kunnen steken. Het was wel duidelijk dat ik een fout had gemaakt door mezelf hier in te storten en ik baalde onwijs.
Ik had een fout gemaakt en blijkbaar daarna nóg een fout, omdat ik er niets uit had weten te halen
Natuurlijk was ikzelf de enige die ik hiervan de schuld kon geven. Er was immers niemand anders die me vertelde dat ik ermee door moest gaan. Fouten van anderen, daar kun je vaak niet zoveel aan doen. Maar fouten van jezelf moet je rechtzetten, en als het even kan moet je er een positieve draai aan geven. Dus probeerde ik met man en macht het positieve te zien van het feit dat ik die vele kostbare uren in project X had gestoken. Dat ik er heus íéts mee had bereikt. Ik probeerde en zocht, maar kon het niet vinden.
En toen kwam er een moment van besef: is dat erg? Is het dan eigenlijk erg dat ik deze irritante fout heb gemaakt en dat ik er niets van heb geleerd? Ik begon te lezen over ‘faalwinst’, ‘faalkracht’ en soortgelijke termen. Dat je inderdaad uit alles wat je doet lering kunt trekken en ik begon nog harder te balen. Want ik had een fout gemaakt en blijkbaar daarna nóg een fout, omdat ik er niets uit had weten te halen.
Totdat ik een artikel las over filosoof en televisiemaker Stine Jensen. De heersende opvatting is dat je alleen door te falen kunt groeien, zei zij in dat stuk. Toegeven dat je hebt gefaald betekent voor velen dat daar direct tegenover moet staan dat die fout wél leidde tot iets positiefs. En natuurlijk kunnen we vaak iets leren van onze fouten. Maar als iets gewoon echt niet lukt, moeten we ook leren om dat te accepteren.
Don’t get me wrong
Het voorbeeld dat Stine aanstipte van een toprestaurant in Kopenhagen vond ik een hele mooie. De kok van dat restaurant had last van de enorme druk die op zijn schouders rustte en wilde zijn personeel daarom de mogelijkheid geven om juist een avond ‘legaal’ te falen. Ze mochten de gekste combinaties bedenken en hoefden absoluut niet te presteren. Toch hoopten de personeelsleden stiekem een geweldige combinatie te ontdekken. Ze mochten van hun baas ongegeneerd falen, maar hadden tóch het idee dat ze er een succes uit moesten halen. Dat is de paradox.
Nu hoeven we natuurlijk niet met zijn allen lekker opzettelijk fouten te gaan maken, integendeel. Wat ik met deze bescheiden ode wil zeggen is dat het niet erg is dát het soms gebeurt. En dat het dus ook niet erg is als je er een keer niets aan hebt gehad. Zolang dat maar oké voelt. Dat doe ik inmiddels ook over mijn verkeerde keus.
Meer lezen over falen?
Grandioze mislukking? Waarom het misschien je grootste cadeau is.
