Hoe geld je leven bepaalt & hoe je dat loslaat

Niet het gebrek aan geld staat je dromen in de weg, maar je aangeleerde denkpatronen. Als je die herkent en erkent, kun je je financiële leven opnieuw gaan vormgeven, vertelt life design coach Marc Wilhelmus.

De grootste belemmering om voluit te leven is meestal geld. Dat heeft te maken met geldovertuigingen die je waarschijnlijk al jaren hebt, en waardoor je onbewust wordt aangestuurd. Het zijn overtuigingen waarmee je wellicht bent opgegroeid, zoals: wie spaart die heeft wat, je moet hard werken voor je geld, een dubbeltje wordt geen kwartje.

Marc Wilhelmus noemt het een geldmindset. Volgens Marc ben je financieel onafhankelijk als je het leven leeft dat je belangrijk vindt, en in staat bent te doen waar je gelukkig van wordt. Als life design coach verbindt hij tegenwoordig geld en leven met elkaar, waarbij geld een middel wordt en geen doel.

Aangeleerd geldgedrag

Sinds een paar jaar woont én werkt Marc in een relatief nieuw, ruim pand in de Amsterdamse Houthavens. Een droom die uitkomt, maar die hij zichzelf lange tijd niet gunde. Of eigenlijk, die hij niet dacht te kunnen betalen. Totdat iemand voorstelde om zijn oldtimer weg te doen, daar had hij gek genoeg niet aan gedacht. Een typisch voorbeeld van belemmerend geldgedrag, aldus Marc, die dat soort blinde vlekken vaak terugziet bij de mensen die hij helpt hun omgang met geld te verbeteren. “Net als zij denk ik soms dat een gebrek aan geld mijn dromen in de weg staat, terwijl het juist te maken heeft met de overtuigingen die ik heb over het wel of niet uitgeven ervan. Een veel voorkomende vergissing.”

Geldmindset

Over die zogenaamde geldmindset schreef life planner – en Marcs voorbeeld – George Kinder verschillende boeken. Het gaat over aangeleerde patronen, ontstaan in je jeugd en op latere leeftijd aangejaagd door ouders, vrienden of familie. Geld is vies, is zo’n overtuiging, en dus niet iets om na te streven of trots op te zijn. Geld moet rollen, is een andere, of juist het tegenovergestelde: ieder dubbeltje op zijn kant.

Marc licht het toe met een voorbeeld: “Als je als kind met je vader op pad bent en in de winkel een rol drop ziet die je graag wilt kopen, maar die 50 cent kost en je slechts 20 cent hebt, dan maakt de reactie van je vader ongelooflijk veel uit. Zegt hij: jammer dan, je hebt niet genoeg; dan kun je daar onbewust het idee aan overhouden dat je nooit genoeg zult hebben, en opgroeien als een Dagobert Duck die op zijn geld blijft zitten. Of je steekt daar vanop dat je eerst moet sparen voordat je iets kunt kopen. Zegt hij: hier heb je van mij nog 30 cent erbij, dan kan jou dat het gevoel geven dat geld mooi is, omdat je ermee kunt kopen wat je wilt en als je tekort komt, krijg je hulp. Maar voor hetzelfde geld ga je erop rekenen dat er altijd iemand zal zijn die bijspringt met geld, en kun je daardoor te veel gaan uitgeven. Een geldmedaille heeft altijd twee kanten. Het gaat erom hoe je het zelf interpreteert, en later in je leven zal blijken hoe die ervaringen jou hebben gevormd.”

Herken je overtuigingen

Door bewust te worden van je eigen geldmindset kan een patroon worden doorbroken en blijkt opeens meer mogelijk dan je dacht. “Wat het lastig maakt, is dat mensen hun eigen overtuigingen vaak niet herkennen,” zegt Marc. En dus wijdt Marc zich aan het coachen van mensen die het gevoel hebben dat – een gebrek aan – geld hun geluk in de weg zit.

Lara de Graaf is zo iemand. Opgeleid als landschapsarchitect werkte ze elf jaar voor een kantoor waar ze haar creatieve ei niet meer kwijt kon. Lara: “Destijds leek het de ideale baan: een vast contract, een goed salaris, leuke collega’s. Maar ongemerkt raakte ik steeds verder verwijderd van dat wat ik het leukste vond: tuinen ontwerpen.” Bovendien was ze voor de liefde verhuisd en was ze per dag drie uur kwijt aan reistijd. Al een paar jaar voelde ze: ik wil iets anders. Als student had ze ervan gedroomd voor zichzelf te beginnen, maar ja: kon dat zomaar? Zou ze aan klanten komen, genoeg inkomen genereren, haar eigen boterham verdienen? Ze had een fijne relatie, maar als die zou stuklopen… “Ik wilde niet afhankelijk zijn.” En zie daar: de geldovertuiging. Haar eigen boterham verdienen. In gesprek met Marc was het zo boven tafel. De angst afhankelijk te zijn verlamde haar, en elf jaar verder was ze nóg in dienst van een bedrijf waar ze niet gelukkig meer was. Lara: “Nu ik het zo vertel lijkt het overduidelijk, maar voor mij was het echt een doorbraak.”

Gevangenis met een open deur

Marc: “Ik noem dit de gevangenis met een open deur. Je voelt dat je ongelukkig bent, maar iets houdt je tegen te vluchten. Je wacht op die reorganisatie, of de zak geld die je over een jaar is beloofd. Zonder dat je het door hebt, geef je je leven aan je werkgever, terwijl je ook zelf de controle kunt nemen. Het klassieke fight, flight or freeze.” Maar om uit die gevangenis te komen, moet je je wel eerst realiseren dat je gevangen zit.

Stappenplan om je geldmindset te ontdekken

Een methode die Marc hiervoor gebruikt bij zijn cliënten is het stappenplan van George Kinder. “De eerste drie stappen leiden tot de ontdekking van je geldovertuiging,” vertelt Marc. “De laatste vier tot gedragsverandering, waardoor je uiteindelijk zelfs anderen kunt helpen.” In het stappenplan worden vragen gesteld als: wat zou je doen als geld geen rol speelde? Of: wat als je nog maar vijf jaar te leven had? Die vragen zijn volgens Marc bepalend. “Ze helpen je vrij te denken, zónder alle ingebeelde belemmeringen. Met een krachtig resultaat.”

Pas als je je eigen belemmering onder ogen ziet, kun je iets aan je geldgedrag veranderen. Je kunt de deur van gevangenis openen en je leven anders inrichten.

In 7 stappen naar een volwassen relatie met geld

Stel deze vragen aan jezelf om een gezonde relatie met geld op te bouwen.

Kindertijd

1. Onschuld: erken dat je ooit bent begonnen zonder overtuigingen. Wat betekent geld voor jou?

2. Pijn: erken dat geld tot negatieve emoties kan leiden en vraag jezelf af: welke pijn accepteer ik?

Volwassenheid

3 .Kennis: besef dat geld een middel is tot een doel; wat zijn je financiële doelen en hoe wil je die bereiken?

4. Begrip: besef dat geldovertuigingen je kunnen tegenhouden. Wat zijn die van jou?

5. Daadkracht: zet de hoe-vraag om in de wat-vraag; wat wordt je nieuwe levensplan?

Ontwaken

6. Visie: denk aan je nieuwe levensplan bij toekomstige beslissingen; wat doe je wel en wat niet?

7. Aloha: verwacht niets terug. Wanneer verleende je voor het laatst iemand een gunst?

Levensvragen om jezelf te stellen

De antwoorden op deze vragen maken concreet wat je belangrijk vindt. Het helpt je te komen tot een manier van leven, waarbij geld en leven met elkaar worden verbonden. De methodiek komt van George Kinder.

1. Stel je beschikt over al het geld wat je nodig hebt om in jouw behoeften te voorzien, nu en later. Hoe zou je leven er dan uitzien? Zou je iets veranderen?
2. Stel je hebt nog vijf tot tien jaar te leven, maar tot die tijd blijf je gezond. Wat ga je dan doen?
3. Stel je hebt nog één dag te leven; wat heb je dan gemist? Wie ben je niet geworden wie je had willen zijn, en wat heb je niet gedaan, wat je had willen doen?

Tekst: Mirjam van Zuidam, Dit is een ingekort artikel uit Happinez 1-2019.

Meer lezen over geld?

Zo vind je je roeping (en ontdek je hoe je er geld mee verdient).