Haal jij je weleens in je hoofd dat je niet goed genoeg bent? Dat alles wat misgaat jouw schuld is of dat je jezelf eerst moet veranderen, voordat er iemand van je kan houden? Op zulke momenten is het één van de zeven innerlijke critici die spreekt. Welke herken jij?
Psychotherapeutische wetenschappers ontdekten dat er zeven verschillende types innerlijke critici zijn. Door je innerlijke criticus beter te leren kennen, sluit je er vrede mee en weerhoudt de stem je steeds minder om dat te doen waar je écht gelukkig van wordt.
Is jouw innerlijke criticus de perfectionist, de vernietiger, de ondermijner of één van de andere types? Of een mix van meerdere critici?
1. De perfectionist
Moet jij van jezelf altijd voldoen aan immens hoge, onhaalbare standaarden? Deze torenhoge eisen komen van de perfectionistische innerlijke criticus. Of het nu om werk, uiterlijk of relaties gaat: perfectie is wat de klok slaat. Wanneer het je niet lukt om aan deze eisen te voldoen heb je de neiging om jezelf te ‘straffen’ en naar beneden te halen. Daarbij ben je bang om buiten de boot te vallen als je de verwachtingen niet waar kunt maken. Ook al zijn die verwachtingen vaak onrealistisch en onnodig.
2. De inner control freak
Wil je altijd alles onder controle hebben, dan is het de control freak in jou die je dit oplegt. Het control freak-type is continu bang om de controle te verliezen en wil zich altijd ‘keurig’ gedragen naar buiten toe. Wie de control freak als innerlijke criticus heeft kan hierdoor tegengehouden worden om helemaal zichzelf te zijn. O wee als er iets gebeurt waar je geen grip op hebt, want hoe moet je daar in hemelsnaam netjes en bedeesd op reageren?
3. De doener
Zo hard mogelijk werken, zoveel mogelijk doen en zoveel mogelijk succes bereiken, dat is het doel van de doener als innerlijke criticus. Een pauze nemen of het tempo verlagen is ontzettend lastig voor iemand met dit type als innerlijke criticus, want luiheid is uit den boze. De doener geeft je het gevoel dat je faalt wanneer je eventjes rust nodig hebt of niet zo hard werkt als je van jezelf verlangt.
4. De ondermijner
De ondermijner houdt je klein. Hij ondermijnt je zelfvertrouwen om ervoor te zorgen dat je zo weinig mogelijk risico neemt. Dit type ziet iedere poging om te groeien of zichtbaar te worden als een bedreiging en vertelt je daarom regelmatig dat je iets niet kunt. Wanneer je een laag zelfbeeld hebt is de kans groot dat de ondermijner jouw type innerlijke criticus is.
5. De vernietiger
Het ontbreekt jou aan alles, is wat de vernietiger je wil vertellen. Wat je ook doet, echt goed zal het nooit worden. Dit soort gedachtes haalt je gevoel van eigenwaarde flink naar beneden en is slopend voor je energie. Dit type innerlijke criticus kan voortkomen uit een trauma dat je hebt opgelopen door bijvoorbeeld misbruik of een andere nare gebeurtenis.
6. De schuld-aanwijzer
Deze innerlijke criticus is erop uit om in iedere situatie het verleden weer naar boven te halen. Er komt veel wrok bij kijken, waardoor het met dit type lastig is om jezelf of anderen te vergeven voor bepaalde daden. De schuld-aanwijzer wil je door ‘oude koeien uit de sloot te halen’ behoeden voor nieuwe pijn of ongemakken, maar hiermee kom je eigenlijk geen stap verder.
7. De aanpasser
Door dit type innerlijke criticus pas jij je in iedere situatie perfect aan de omstandigheden aan. Hij vertelt je namelijk dat je absoluut niet buiten de boot mag vallen, anders zul je verstoten worden. Het gevaar is dat je altijd wordt tegengehouden om eens iets geks, nieuws of spannends te proberen, wat je eigenlijk heel veel zou kunnen brengen. Daardoor blijf je altijd binnen de lijntjes kleuren en kun je jezelf zomaar een beetje kwijtraken.
Vrede met je innerlijke criticus
Welke criticus er ook in jou schuilt, het belangrijkste is dat je de stem leert herkennen én er bewust mee om leert gaan. Daarbij moet je je ook realiseren dat jouw innerlijke criticus je eigenlijk probeert te behoeden voor iets negatiefs, hoe gek dat ook klinkt.
Als het je lukt om het negatieve stemmetje op die manier te herkennen en te benaderen, brengt je dat een stapje dichterbij een gezonde verhouding met je innerlijke criticus.
