Haar boek ‘Het keerpunt. Omgaan met grote veranderingen in het leven’, had niet op een beter moment kunnen verschijnen. De Londense psychotherapeute Julia Samuel (61), gespecialiseerd in rouw en verlies, over hoe je met grote transities in het leven kunt omgaan – en daar zelfs sterker uit tevoorschijn kunt komen.
Uitgangspunt van je boek is wat jij met een zelfverzonnen term ‘levende verliezen’ noemt. Wat bedoel je daarmee?
“Het lijkt op het verlies dat je voelt als iemand sterft, maar dan zonder dat er iemand doodgaat. Het kan het einde van een relatie zijn, het verliezen van een baan, een emigratie, een huwelijk, een kind dat uit huis gaat, het besef dat je een andere seksuele geaardheid hebt, een kind krijgen. Het gaat dus om grote transities in het leven. Die kunnen positief of negatief zijn, maar ze brengen altijd een innerlijke verandering met zich mee. Degene die je voor het verlies was, ben je daarna niet meer, maar draag je wel bij je. Het verleden speelt een rol op de achtergrond. Je bent in het heden bijvoorbeeld moeder, maar diep in jou zit ook nog ergens het meisje dat je op de middelbare school was. Wat je voelt bij een levend verlies heeft veel raakvlakken met rouw. Je kunt je verkrampt, angstig, onrustig, woedend, verdrietig voelen, of al die dingen tegelijkertijd. Hoe groter het verlies, hoe sterker de gevoelens zullen zijn.”
Het is dus heftig. Dat wordt niet altijd begrepen.
“Het verwerken van een levend verlies wordt enorm onderschat. Mensen denken al snel als er een grote verandering in hun leven plaatsvindt: geen probleem, dat ga ik doen. Als ze het dan toch moeilijk blijken te vinden, wijten ze dat aan zichzelf: ik doe iets verkeerd, andere mensen zouden hier niet zo’n drama van maken. De waarheid is dat niemand makkelijk door grote transities heen komt. Niet jij bent lastig, veranderingen zijn dat. Je moet als een slang de huid van je oude zelf van je afwerken om je nieuwe gedaante tevoorschijn te laten komen. Dat gaat niet vanzelf en duurt in elk geval veel langer dan mensen verwachten of geloven. Je emoties lopen altijd achter op wat er in de werkelijkheid plaatsvindt, innerlijke groei kost tijd. Gun jezelf die tijd, sta jezelf toe om het ongemak te voelen en om manieren te vinden om het verlies dat je voelt te uiten. Op den duur komt er een moment waarop die nieuwe versie van jezelf ineens als vanzelfsprekend aanvoelt, terwijl de vorige ook altijd deel van je zal blijven uitmaken. Het afscheid is een nieuw begin geworden, met alle positieve energie die daarbij hoort.”
Transities horen bij het leven, dus eigenlijk zouden we daarop toegerust moeten zijn. Waarom is veranderen dan toch zo lastig?
“Het wordt zelfs steeds moeilijker. In de 21e eeuw is het misverstand ontstaan dat we veel meer controle hebben over ons leven dan we feitelijk hebben. Over de echt belangrijke dingen van het leven, zoals liefde, leven en dood, hebben we nauwelijks iets te zeggen. Toch willen we nu voor alles een quick fix, een handige app op onze telefoon die het even oplost. Maar dat is niet realistisch. Evolutionair zijn we wel ingericht op aanpassen en veranderen, maar we vinden het tegelijkertijd heel vervelend om geen controle te hebben over onze situatie. En dan houden we ook nog eens van comfort én gaan we, omdat we in de oertijd altijd alert moesten zijn op gevaar, makkelijk van het slechtste uit. Daarom denken we al snel dat veranderingen niet veel goeds kunnen brengen. Maar leven is veranderen, we kunnen er niet aan ontkomen. Hoe beter je ermee omgaat, hoe gelukkiger en succesvoller je in het leven zult staan.”
Het is een actief proces dat inzet en uithoudingsvermogen vergt, en de bereidheid harde feiten onder ogen te zien, zeg je.
“Het begint ermee dat je beseft dat alleen jij verantwoordelijk bent voor je geestelijke gezondheid. Er is een verlies – of een pandemie – en vervolgens bepaal jij hoe je daarop reageert, niemand anders. Je moet het probleem erkennen, en je hebt uithoudingsvermogen nodig om de pijn te verdragen die bij onzekerheid hoort. Veel mensen gaan dat ongemak uit de weg, ze verdoven zich er liever tegen door middel van alcohol of drugs of door heel erg druk te zijn met van alles en nog wat – vooral dat laatste zie ik vaak. Het is niet makkelijk om te voelen wat er in je gebeurt en de verandering jou te laten veranderen. Maar hoe bewuster je bent van je gevoelens, hoe groter de kans is dat je krijgt wat je nodig hebt. Dus sta jezelf die eventuele somberte toe, stel jezelf de vraag waarom je die voelt. Als je de emotie meteen onderdrukt, los je nooit iets op en geef je jezelf niet de kans om te groeien.”
Tekst: Liddie Austin
Beeld: fotografie door Dana van Leeuwen, styling door Marita Jansen
Meer lezen?
Het hele interview met Julia Samuel vind je in Happinez 01-2021 ‘Verandering’. Bestel dit nummer nu zonder verzendkosten in onze webshop.
Meer Happinez?
- Als je overweldigd wordt door verandering: 8 pijlers voor kracht
- Met deze zeven regels leer je vertrouwen op je intuïtie
- Is het je allemaal even teveel? Een opgeruimd hoofd in 7 stappen
