In de yoga-filosofie worden ze samskara’s genoemd: gedragspatronen die zo diep zijn ingesleten in onze dagelijkse gewoonten dat ze zijn gaan bepalen wie we zijn. Je samskara’s veranderen is het continu ontdekken, ontmantelen en loslaten van negatieve conditioneringen zoals – wie kent ’m niet? – ‘ik ben niet goed genoeg’. Met yoga kun je jezelf daarvan bevrijden en de flow van je leven veranderen.
Zo’n negatieve samskara ontstaat naar aanleiding van een gebeurtenis in onze jeugd waar we een onbewuste overtuiging aan koppelen. Bijvoorbeeld tijdens de zwemles: als je de enige bent die niet onder water durft, kan de overtuiging ‘ik ben niet goed genoeg’ ontstaan. Deze overtuiging is sterk en onbewust blijf je hem in allerlei verschillende situaties in je leven herhalen, waardoor je een patroon creëert waarmee je jezelf steeds saboteert op momenten dat je wilt presteren. Je vertelt jezelf steeds opnieuw dat je eigenlijk niet goed genoeg bent, je bent dat gaan geloven en onderneemt voortdurend acties om de pijn te vermijden die hoort bij de akelige afwijzing dat je inderdaad niet goed genoeg zou zijn. Dus je gaat óf nooit meer zwemmen óf je wordt de beste zwemmer die er bestaat. Maar beide houden de samskara en daarmee de pijn in stand, omdat je nu eenmaal nooit goed genoeg zult zijn als je daar niet zelf in gelooft.
Zo pak je samskara’s aan met yoga
Yoga is een prachtige manier om de wortels van ons lijden op te zoeken en ze te leren accepteren. Door middel van yogaposes kunnen we de pijn in ons leven langzaam gaan ontdekken. Iyengar teacher Nanda Peek geeft praktische handvatten:
1. Hoe zit het in elkaar
De samskara’s zetelen in het onderbewustzijn en daardoor zijn ze niet toegankelijk of alleen in hun uitingen in ons bewuste gedeelte. Omdat deze uiting vaak de pijn of het lijden is, kunnen we de intentie gebruiken om die pijn of het lijden te gaan onderzoeken. Een pittige yogahouding leent zich hier perfect voor: waar zit het ongemak? Kan ik daar bij blijven met mijn aandacht? Wat wil ik vermijden? Waar wordt het lastig? Daar zit de samskara die je geest vertroebelt en mentale pijn veroorzaakt.
2. Intensiteit
Het verhogen van de intensiteit van onze yogapractice verhoogt ook de intensiteit van onze gevoelens, waardoor het makkelijker wordt om je eigen gedrag, gevoelens en gedachten te leren kennen.
3. Onderzoeken waar het over gaat
Schrijf na de yogales op waar je deze sessie tegenaan bent gelopen. Deze analyse is een belangrijke stap en het komt vaak voor dat hier professionele hulp bij wordt gevraagd om de irrationele emotionele patronen, die gebaseerd zijn op angst en vermijdingsgedrag, door te prikken en te vervangen door gedrag dat wel reëel is. De samskara’s kunnen zo’n oerkracht hebben dat ze onze wil, denken en seksualiteit volledig overheersen.
4. Accepteren
Niet denken ‘dat mag niet’. Ga maar met je billen op de koude vloer zitten en voelen: dit is niet fijn, dat niet. Zeg maar tegen jezelf dat je hier regelmatig mee te schaften zult krijgen. Alleen door een volledige acceptatie van hoe je in elkaar zit, kun je daarna zeggen: stop, dit gedrag (dat pijn veroorzaakt) accepteer ik niet en vervang ik bewust door ander gedrag dat mij wel naar mijn doelen leidt.
5. Onbevreesd of moedig zijn
Middenin je angst of pijn gaan zitten vergt moed. Oefen het tijdens een moeilijke asana en herhaal het in het dagelijks leven. Laat het maar komen, voel en proef hoe die angst eruit ziet, kijk hem maar in zijn ogen en ga gewoon door met doen wat je moet doen. Door positief te handelen terwijl je je angst of pijn helemaal onder ogen ziet, word je steeds sterker.
6. Plan van aanpak
Door ruimte in het lichaam te maken tijdens yoga, creëren we vrijheid in ons hoofd. Deze vrijheid kan een inspiratiebron zijn voor nieuwe, positieve conditioneringen. Vergroot die nieuwe, gezonde visie uit en ga daar achteraan. De positieve conditioneringen zijn ook het voelen van liefde, anderen iets geven (mentaal en/of materieel), overgave aan het leven en opgaan in wat belangrijk voor je is. Houd jezelf daarbij niet voor de gek door door te slaan in positiviteit, maar blijf jezelf kritisch monitoren op het realiteitsgehalte van je gedrag en de stappen die je zet.
7. Oefening
Samskara’s zijn hardnekkig en juist als we nieuwe patronen beginnen, of op kritieke momenten van stress, zijn de oude patronen het sterkst. Maar als je ze eenmaal kent, zul je er niet zo van opkijken als ze weer opduiken. Hee, ik ken jou wel, denk je dan. Om vervolgens met je aandacht te gaan naar de nieuwe invulling die je voor jezelf hebt gekozen. Dit vergt oefening. Zoals we onze yoga-oefeningen telkens opnieuw doen en steeds iets anders ervaren, steeds een stukje verder komen, zo gaat dat ook met onze samskara’s.
Tekst: Sarah Domogala
Meer weten over samskara’s?
In Happinez 5-2020 ‘Ruimte om te helen’ lees je verder over dit onderwerp. Bestel dit nummer nu in onze webshop.
