Volgens schrijver en zengoeroe Leo Babauta zijn gevoelens van schaamte en angst voor de meesten van ons zó gewoon geworden, dat we niet eens doorhebben dat het ook anders kan. En dat terwijl het juist enorm bevrijdend kan zijn om deze gevoelens los te laten. Daarom is dit een lesje minder schamen en méér genieten, inclusief stappenplan.
Schaam je je?
Voel jij je rot als je vindt dat je meer had moeten sporten, gezonder had moeten eten, meer had moeten mediteren of een ander had moeten helpen? Ben je chronisch ontevreden met wat je in de spiegel ziet? Voel je je angstig over dingen die komen gaan, omdat je niet kunt voorspellen hoe iets zal verlopen? Schaam je je als je moet spreken voor een groep?
Hartstikke logisch en herkenbaar. Je bent namelijk niet de enige, want het gros van de mensen ervaart in dit soort situaties gevoelens van angst en/of schaamte. Deze gevoelens hebben bovendien ook een functie. Zo weerhoudt schaamte je van ongepast gedrag binnen een groep waar bepaalde normen en waarden heersen en kun je een gevoel van schaamte zien als een correctie op jezelf. Zo kun je schaamte nuttig inzetten om jezelf persoonlijk te ontwikkelen.
Vrij van angst
Maar heb je je weleens gerealiseerd dat deze gevoelens je ook kunnen weghouden van de dingen die je eigenlijk zou willen doen? Dat je hierdoor veel minder plezier ervaart dan je eigenlijk zou kunnen ervaren? En dat ze ervoor zorgen dat er continu een negatieve lading hangt om jezelf en je eigen daden?
Volgens Leo Babauta staan we teveel en te vaak toe dat schaamte en angst ons slecht doen voelen over onszelf en over ons leven, wat weer een negatieve invloed kan hebben op ons geluk en onze relaties. Hij daagt je daarom uit om eens na te denken over de volgende vragen:
Hoe zou het zijn als je je nooit meer zou schamen? En hoe zou je je gedragen als je vrij was van angst?
Laat je niet leiden door angst of schaamte
Angstgevoelens kunnen je beschermen, adviseren en voorbereiden op iets wat je te wachten staat. Nuttige functies dus, die iedereen vroeg of laat nodig heeft in het leven. Waar het Babauta echter om gaat, is dat het zonde is om je leven te laten leiden door angst of schaamte. Bedenk je maar eens wat je allemaal zou kunnen doen als je geen angst meer kende.
Zou je eindelijk je droom achterna gaan en een eigen bedrijf beginnen? Gemakkelijker risicovolle keuzes maken die je heel veel moois kunnen opleveren? Misschien zou je wel volledig op je gemak het podium betreden om je zangkunsten te vertonen. En gesprekken over moeilijke, maar o zo belangrijke onderwerpen aangaan in plaats van vermijden.
Jezelf in een ander jasje
Zonder schaamte kun je je kostbare tijd vullen met genieten van het hier en nu, in plaats van terugdenken aan en je slecht voelen over zaken uit het verleden. Je kunt blij zijn met wie je bent zonder neerbuigend over jezelf of je uiterlijk te denken. Misschien wordt het wel veel makkelijker om een praatje aan te knopen met vreemden, zonder je direct af te vragen wat hij of zij wel niet van je moet denken.
Natuurlijk, een leven zonder een greintje schaamte of angst is onmogelijk en bovendien ook niet nodig. Maar het kan al een hoop schelen als je de rem af en toe wat minder hard intrapt. Daarom is hier een stappenplan dat je helpt anders om te gaan met schaamte en angst.
Stap 1: Je kijk op schaamte of angst
Wanneer je een gevoel van schaamte of angst voelt opkomen, wees je dan bewust van het feit dat dat gevoel er is. Laat het toe in je lichaam en constateer vervolgens dat het oké is, dat dit gevoel er gewoon mag zijn. Probeer zonder oordeel en van een afstandje te kijken naar de oorzaak van je angst of schaamtegevoel. Laat je er niet in meesleuren, maar wees je er bewust van. Je zal ontdekken dat je angst of schaamte niet hoeft te haten. Het zijn gewoon gevoelens die bij je horen.
Stap 2: Prikkel je nieuwsgierigheid
Het observeren van je schaamte- of angstgevoel triggert vervolgens je nieuwsgierigheid. Wat voel je precies? Waar komt het vandaan? Een gevoel van schaamte hangt bijvoorbeeld vaak samen met een gevoel dat je iets niet goed hebt gedaan of dat er iets aan jou niet goed is. Waarom heb je dat gevoel? Is er een bepaalde verwachting of ideaalbeeld waar je niet aan hebt voldaan?
Bij angst gaat het vaak om een gebrek aan vertrouwen in jezelf, een gevoel van onzekerheid. Heb je voor jezelf een bepaald ideaalbeeld gecreëerd waarin voor onzekerheid en onstabiliteit geen plaats is? Waar je alleen gecontroleerd dingen doet en waar angst niet bestaat? Dan ga je je juist angstig voelen als dit (bovendien onrealistische) ideaalbeeld geen werkelijkheid wordt.
Stap 3: Laat je ideaalbeeld los
Nu je beter inzicht hebt in waar je angst- en schaamtegevoelens vandaan komen, kun je beginnen met je minder te hechten aan deze oorzaken. Want wat betekent dat ideaalbeeld precies voor jou? Helpt het je verder of houdt het je juist weg van je eigen geluk? Stel jezelf eens voor zonder je ideaalbeeld. Zie jezelf letterlijk in een nieuw jasje. Een jasje waarin je tevreden bent met jezelf en je leven, vrij van ideeën over hoe je leven eigenlijk zou moeten zijn.
Stap 4: Hoe voelt je nieuwe jasje?
En, wie ben je nu? Hoe voelt het zonder de ballast van ideaalbeelden en de bijbehorende schaamte en angst op je schouders? Lukt het je om gelukkig en tevreden te zijn in je nieuwe jasje? Om te vertrouwen in jezelf en in de wereld?
Kortom: probeer jezelf en de wereld om je heen door een andere bril te bekijken. Zonder verwachtingen, zonder restricties, mét vertrouwen en vol bewustzijn. Ontdek wie je kunt worden zonder je te laten leiden door angst en schaamte.
En onthoud: oefening baart kunst. Het zal je niet in één keer lukken, maar na enige tijd zal het gemakkelijker worden om angst en schaamte van je af te laten glijden en in plaats daarvan de schoonheid in jezelf en je leven te zien. Zonder dat iets je nog in de weg staat.
