Waarom kunnen sommige mensen wél gemakkelijk gewoonten aanleren en andere juist niet? Waarom hebben sommige mensen zo’n afkeer van gewoonten? Waarom kun je in bepaalde situaties wel gewoontegetrouw handelen maar in andere weer niet?
De eerste en belangrijkste vraag over gewoonten is: hoe reageert een persoon op een verwachting? Als we een nieuwe gewoonte proberen te vormen, creëren we een verwachting voor onszelf. Om die reden is het essentieel dat we begrijpen hoe we op verwachtingen reageren.
We hebben te maken met twee soorten verwachtingen: externe verwachtingen (deadlines op je werk halen, je aan verkeersregels houden) en interne verwachtingen (geen tukjes meer doen, je houden aan een goed voornemen voor het nieuwe jaar).
Iedereen valt ongeveer in een van deze vier verschillende groepen:
Volhouders
Volhouders reageren vlot op externe en interne verwachtingen. {Ze worden wakker en denken: wat staat er vandaag op de agenda en het to do-lijstje?} Ze willen weten wat er van hen wordt verwacht en willen aan die verwachtingen voldoen. Ze zorgen dat ze geen fouten maken of mensen in de steek laten, dat geldt ook voor henzelf. Ze hebben zelf de regie in handen en hebben er weinig moeite mee om verplichtingen aan te gaan, voornemens na te komen of deadlines te halen (ze zijn vaak zelfs eerder klaar). Ze willen de regels begrijpen en gaan vaak op zoek naar de regels achter de regels, zoals bij kunst of ethiek.
Advies aan volhouders:
Onthoud dat het voor andere mensen niet zo eenvoudig is om aan verwachtingen te voldoen als voor jou. Vraag jezelf altijd af: kies jij ervoor om aan deze verwachting te voldoen? Want volhouders kunnen té snel verwachtingen willen beantwoorden.
Vragers
Vragers zetten vraagtekens bij elke verwachting en ze reageren er slechts op als ze besluiten dat die zinvol is. Ze willen er alleen aan als de gewoonte redelijk, logisch en veelbelovend is. Ze worden wakker en denken: wat moet er vandaag gedaan worden en waarom? Ze besluiten eerst of een bepaalde actie een goed idee is en gaan niet mee in iets wat ook maar enigszins zinloos lijkt.
Gouden tip voor vragers:
Onthoud dat bevragen voordelen heeft, maar ook een prijs. Op een zeker moment zal je wellicht moeten beslissen dat de meest efficiënte en redelijke beslissing is om de vragen los te laten. Ofwel omdat het jezelf gek maakt, ofwel een ander. Teveel onderzoek doen kan uitputtend en overweldigend zijn.
Plichtsgetrouwen
Plichtsgetrouwen reageren vlot op externe verwachtingen maar hebben moeite om te voldoen aan interne verwachtingen. Ze worden gemotiveerd doordat ze verantwoording aan de buitenwacht moeten afleggen. Ze worden wakker en denken: wat móét ik vandaag doen? Omdat plichtsgetrouwen uitblinken in het tegemoetkomen aan externe eisen en deadlines, en alles in het werk stellen om hun verantwoordelijkheden na te komen, zijn ze geweldige collega’s, familieleden en vrienden. Door de druk van externe verwachtingen zijn plichtsgetrouwen gevoelig voor burn-outs, omdat ze het moeilijk vinden om nee te zeggen tegen anderen.
Plichtsgetrouw? Lees dan dit advies:
Onthoud dat als je aan een interne verwachting wilt voldoen, je voor een externe verantwoording kunt zorgen. Dat is cruciaal voor plichtsgetrouwen. Ze kunnen alles doen als ze iets hebben toegezegd aan een ander. Probleem opgelost.
Rebellen
Rebellen verzetten zich tegen elke verwachting, extern of intern, maakt niet uit. Ze willen een keus hebben, het gevoel hebben vrij te zijn. Rebellen worden wakker en denken: waar heb ik vandaag zin in? Ze verzetten zich tegen overheersing, zelfs tegen zelfbeheersing, en lappen regels en verwachtingen het liefst aan hun laars. Rebellen frustreren zelfs zichzelf weleens doordat ze zichzélf ook geen bevelen kunnen geven.
Goede raad voor Rebellen:
Onthoud dat je soms kunt kiezen om iets te doen vanuit liefde of overweging voor iemand anders. Zelfs als het iets is wat je anders niet graag zou doen. Rebellen kunnen alles doen – als ze er zelf voor kiezen. Ze moeten kiezen, dat ligt in de kern van wie ze zijn.
