Hoe graag we het ook zouden willen: we kunnen niet voorkomen dat er in het leven nare dingen gebeuren. Hoe voorzichtig we ook zijn bij het oversteken, hoe goed we ook voor onszelf zorgen. Daarom zegt cabaretier en filosoof Tim Fransen: laten we die illusie opgeven, en onze kwetsbaarheid omarmen.
Er lag een vrouw op het fietspad, die van haar huurfiets was gevallen. Omstanders bogen zich over haar heen. Ze had pijn, haar hoofd bloedde. En hoewel cabaretier en filosoof Tim Fransen met haar meevoelde, betrapte hij zichzelf erop dat hij vooral iets anders dacht: ‘dat zou mij nooit overkomen. Ik zou niet gaan fietsen in een drukke stad als ik dat niet gewend was.’
Illusie van controle
Het lijkt harteloos, dat Fransens gevoel van medeleven al gauw werd weggevaagd door heel andere gedachten. Maar in zijn lezing voor Brainwash (bekijk het filmpje hier) legt hij de vinger op de zere plek: eigenlijk denken we dit soort dingen allemaal. Wij mensen zijn geneigd te denken: mij overkomt dit niet. Dat doen we niet omdat we harteloos zijn, maar omdat we graag ‘de illusie van controle’ houden. We houden ons vast aan het idee dat we kunnen voorkomen dat ons iets naars overkomt, omdat dat veel prettiger is dan het besef kwetsbaar te zijn.
Troost
Lange tijd vonden we troost voor die kwetsbaarheid in religie, maar steeds minder mensen in de westerse wereld zijn gelovig. Daarvoor in de plaats kwam een nieuwe religie, zegt Fransen: een sterk geloof in wetenschap en technologie. Maar ook die dingen maken ons niet onkwetsbaar. Waar moeten we dán troost in zoeken?
Laten we toegeven dat we kwetsbaar zijn, zegt Fransen. Het tragische van het leven niet ontkennen, of proberen te verslaan, maar omarmen. Het is juist die tragiek die het leven de moeite waard maakt. Ga maar na: wat als we eeuwig zouden leven? Dat zou verschrikkelijk zijn, want ‘het leven zou van al z’n urgentie worden beroofd.’
Dat het leven tijdelijk is, en niet vanzelfsprekend, maakt het juist de moeite waard. ‘De mooiste ervaringen ontstaan uit dingen die we niet kunnen controleren.’ Zoals verliefd worden, of keihard in lachen uitbarsten. En troost zit ‘m in het delen van al die ervaringen – de mooie, maar ook de pijnlijke, de kwetsbaarheid. ‘We kunnen misschien niet het tragische oplossen, maar er wel iets tegenoverstellen: het beleven van vreugde, schoonheid scheppen, het goede doen. Daar hebben we geen technologie en geen god voor nodig.’
Meer lezen?
- Vijf tips om gelukkig te worden van je reizen
- Zo maakt kwetsbaarheid je een gelukkiger mens
- Dit is hoe woorden je troost kunnen bieden
