Leven vanuit een beginners mind is het grootste kenmerk van wijsheid. Deze gedachte uit het zenboeddhisme klinkt misschien tegenstrijdig, maar dat is het niet. ‘Vergeet wat je dénkt te weten en je herinnert je vreemd genoeg het allerbelangrijkste’, zegt Geertje Couwenberg.
Onbevangen in het leven staan
Gehypnotiseerd kijk ik naar mijn veertien maanden oude nichtje dat al zeker twintig minuten met een pakje wegwerpzakdoekjes zit te spelen. Haar onverdeelde aandacht is benijdenswaardig. Fröbelen met zakdoekjes ervaar ik doorgaans niet als hoogtepunt van de dag. Wat voor kinderen altijd nieuw en verrassend is, vind ik vaak saai of onbelangrijk.
Ik weet niet precies wanneer ik die open blik verloor. Ergens op weg naar volwassenheid is ze vervangen door de zoveelste dag, de zoveelste zorg, de zoveelste persoon of het zoveelste pakje zakdoekjes. En dat is niet alleen maar slecht. Ideaal lijkt mij de combinatie. De onbevangen, open staat van mijn nichtje met een achtergrond van iets meer levenservaring.
Zoiets heb ik me altijd voorgesteld bij de uit het zenboeddhisme afkomstige idee van beginners mind. De staat van zijn waarin alles mogelijk is, zonder kinderachtig te doen. Waarin je alles ervaart alsof het de eerste keer is. Waarin je niet in de illusie vervalt dat je het allemaal wel weet.
Blijven oefenen
De weg úít die platgeslagen levensinstelling is door weer een beginner te worden. Door zo is het (punt) te vervangen met hoe is het (vraagteken). Door te zeggen ik weet het niet als je iets niet weet. Door hulp te vragen. Door verrast te blijven en nieuwsgierig te zijn. Maar een beginner worden leer je niet van de ene op de andere dag, dat moet je oefenen.
Door dagelijks te oefenen in loslaten en opnieuw beginnen, te trainen in verwondering en dankbaarheid – en dat doe je met deze oefeningen.
1. Nieuwe ogen
Bekijk vandaag je man, vrouw, vriend, kind, huisdier of collega alsof je ze voor de eerste keer ziet. Vergeet het idee dat je weet wie ze zijn. Bestudeer hun gezicht, de kleur van hun ogen, de lijnen in hun gezicht alsof het een volkomen unieke ontmoeting is. Wat het ook is! Geen moment uit je leven kwam eerder voor en zal ook nooit meer terugkomen.
2. Dag Lucht. Dag Boom. Dag Vuile Vaat
Terminaal zieke mensen ervaren vaak opeens alles veel intenser en zijn soms verbaasd over hoeveel ze in hun leven voor lief hebben genomen. De kleur van een zonsopgang, het gevoel van een aanraking, de geur van een met zorg gezet kopje thee. Wacht niet op je laatste momenten voordat je met die intense blik naar je wereld kijkt. Begin vandaag.
3. Vergeet jezelf
Vergeet het verhaal dat je hebt over jezelf, de zo ben iks en zo is hets waar we ons constant in vastwurmen. Draai de schroeven los van dingen die je denkt nodig te hebben – dat bad voor het slapengaan, die sigaret of zelfs die yogasessie ’s ochtends. Kijk wat er gebeurt.
4. Van over-daad naar over-vloed
Beginners mind is – net als liefhebben – niet iets wat je doet maar iets wat je toelaat. Zet je dadendrang vandaag een tandje zachter. Leun achterover en laat de overvloed van de wereld binnenstromen. Met andere woorden: ontspan.
5. Doe eens wat anders
Ondersteboven in je bed gaan liggen, de eerste de beste film kijken die in de bioscoop draait, je feestelijkste ondergoed aandoen op een regenachtige maandag of spontaan gaan schommelen in een speeltuin die je passeert; het zijn dingen die gewoon werken. Doe er minstens één vandaag.
6. Vraag om hulp.
Een beginner heeft hulp nodig, iets waar de meesten van ons niet in uitblinken. Iemand om hulp vragen is geen teken van zwakte, maar een kenmerk van zelfinzicht. Bovendien doe je anderen vaak een plezier door je te láten helpen. Het breekt een situatie open. Vraag vandaag dus minstens één keer heel expliciet om hulp.
7. Weet het niet
Een van de grootste illusies van de dichtgetimmerde expertgeest is dat je het allemaal wel weet; het allemaal wel gezien hebt. Het is haast fysiek voelbaar wanneer je zo’n betweter ontmoet – alsof je tegen een betonnen muur oploopt. De meest wijze mensen weten dat hoe wijzer je wordt, hoe minder je weet. Weet vandaag met heel je hart iets níet.
8. Geen plan
Vanaf de ochtend tot de avond zijn de meesten van ons bezig met het afkruisen van wat een boeddhistische leraar het IK-plan noemt. Zo’n plan kan ontaarden in oogkleppen. Af en toe je IK-plan, je strategie, je levensmissie loslaten, betekent de wereld uitnodigen als onverwachte gast. Laat vandaag minstens een keer je plan los en zet de hapjes maar klaar. Dwaal. Staar. Luister.
Meer lezen over de beginners mind?
De beginners mind: waarom gaat er zoveel spirituele kracht vanuit?
