Hoe verander je van geliefden in vredelievende exen en ouders? Susan Smit, die met Marion Pauw het boek ‘Hotel Hartzeer’ schreef, over de worsteling met de relatie-die-geen-relatie-meer-is: ‘Je moet eerst een punt zetten voor je een nieuwe zin kunt beginnen’.
Driedubbele rouw
Als je uit elkaar gaat met kinderen heb je te maken met driedubbele rouw, zo heb ik ervaren. Allereerst is er de rouw om je geliefde die bij je weg is – of bij wie jij weg bent, want ook dan moet je rouwen. Dan is er de rouw om je eigen dierbare gezin dat uiteenvalt. En ten slotte is er de rouw om het verlies van überhaupt een intact gezin: de eenheid van papa, mama en kinderen die gewoon elke nacht in hun eigen bedje slapen.
In die volgorde heb ik gerouwd. Nadat ik de breuk met mijn geliefde had verwerkt en tot op zekere hoogte kon omgaan met het missen, kwam ik toe aan de rouw om geen traditioneel gezin meer te hebben, zoals ik altijd had, wilde en voor me zag in de toekomst. Van dat concept moest ik afscheid nemen. De logische en kloppende eenheid van een gezin, praktisch, emotioneel, genetisch en energetisch, was er niet meer en zou ook nooit meer terugkomen.
Eerst was er paniek, toen diep verdriet en daarna roodgloeiende boosheid. Het heeft enkele maanden geduurd voordat ik de voordeur zachtjes dicht kon doen nadat ik mijn ex met mijn kinderen de straat uit zag fietsen. Dat moest met zo’n knal dat het hele huis schudde. Het lukte me niet om te doen alsof ik het normaal vond wat hier gebeurde. Niet mooi. Niet verlicht. Toch schaam ik me er niet voor.
Vredelievend co-ouderen, kan dat?
Hoe moet je van geliefden in vredelievende co-ouders veranderen? Je kunt niet het contact verbreken. Met gezamenlijke kinderen zul je vanaf het eerste moment moeten blijven overleggen en samenwerken, de rest van je leven. Dat is wat ze met enige ironie ‘het nahuwelijk’ noemen. Met al mijn goede voornemens, zelfonderzoek en mijn nieuwe leven (inclusief nieuwe liefde) dacht ik dat ik fris zou kunnen verhouden tot mijn ex, maar dat bleek een illusie. De dynamiek die we als stel hadden bleef hetzelfde nadat we uit elkaar waren. En aangezien we niet voor niets uit elkaar waren, was dit niet de meest geweldig werkende dynamiek. Het zich eeuwig herhalende patroon kostte bakken energie en leverde steeds hetzelfde teleurstellende resultaat op.
‘Je laat je ex met je omgaan alsof je een huisdier bent,’ zei mijn vriendin Marion Pauw eens tegen mij. ‘Als je een pootje geeft als hij het vraagt, dan weet je dat je een koekje krijgt. Als je op het kleed plast, weet je dat je straf krijgt, dus dat durf je niet.’ Ik sputterde tegen, maar ze had natuurlijk gelijk. Zolang ik nog steeds op zoek was naar zijn loyaliteit als gevolg van wat wel of niet zijn goedkeuring kon wegdragen, gedroeg ik me als een huisdier. Je aan een ingesleten dynamiek ontworstelen vereist vooral in de eerste jaren veel aandacht en (zelf)onderzoek. Je kunt zijn gedrag niet veranderen, alleen dat van jezelf. Dáár ligt je vrijheid. Dáár ligt je macht. Daar ligt de oplossing. Waarschijnlijk heb je de neiging om in zijn nabijheid in de rol van slachtoffer, aanklager of redder te stappen. Of huisdier. Je zou jezelf kunnen afvragen: in welke rol(len) stap ik? Ik stond verbaasd over wat het me opleverde toen ik me anders ging opstellen. Als jij in een andere rol stapt, dan verandert daarmee het hele toneelstuk.
Eerst terugtrekken, dan verbroederen
Het is maar voor weinig stellen weggelegd om in een rechte ononderbroken lijn van een liefdesrelatie naar soepel samenwerkende ouders te gaan. Soms heb je geluk (en de kinderen ook!). De kans daarop is groter als je samen de relatie hebt verbroken, maar zelfs dan blijft het moeilijk. Omdat je allebei in een andere fase van verwerking zit. Degene die is verlaten is nog in shock of paniek, voelt verdriet of boosheid terwijl de ander al klaar is om door te pakken en af te wikkelen.
Wat ik heb geleerd: je moet je eerst terugtrekken voordat je kunt verbroederen. Dat terugtrekken gaat vaak gepaard met veel pijn en teleurstelling. In mijn geval hield ik me vast aan de voornemens over samen koken. Voor mij was die belofte heilig: iets om mezelf voor te houden als het me allemaal te veel werd.
Ouders in nieuwe vorm
Dat muurtje maakte me kwetsbaar. Het maakte me gevoelig voor nieuwe teleurstellingen, zorgde voor een zwakke onderhandelingspositie bij de praktische afwikkeling. Ik gaf de ander alle macht. Heel veel maanden later was het huis tot op de laatste steen afgebroken. Dat vroeg van mij om alle vertrouwen in oude loyaliteit op te geven en niets heeft me zoveel moeite gekost. Het gaf me de kracht om op mezelf te vertrouwen en voor mezelf op te komen. Het gaf me vrijheid en onafhankelijkheid. Aangekomen op dat nulpunt van verwachtingen bleek er een nieuwe weg omhoog te waarin het mogelijk was om samen ouders te zijn in een nieuwe vorm. Dit is wat ik heb geleerd: je moet het huis van het oude gezin eerst helemaal, tot op de laatste steen gelijk maken, voordat je met z’n tweeën een nieuw bescheiden huisje op kunt bouwen. Je moet eerst een punt zetten voordat je een nieuwe zin begint.
Wie weet, misschien is het jaren later wel mogelijk om weer nader tot elkaar te komen en dingen met alle leden van het biologische gezin te ondernemen. Misschien vind je jezelf terug aan lange tafels in het gras, met nieuwe partners en kinderen. Het kan. Maar alleen de tijd zal leren welke zin er na de punt komt.
Eerste hulp bij liefdesperikelen
Wijze woorden, troost en goudeerlijke, hilarische ontboezemingen voor iedereen die weet wat voor slagveld de liefde kan zijn. ‘Hotel Hartzeer’ van Susan Smit en Marion Pauw.
Meer Happinez?
- Ontdek wat jouw hechtingsstijl is
- Zo verschillend reageren mannen en vrouwen op een verbroken relatie
- Elizabeth Gilbert over liefde en soulmates
