‘Een leegte die je hart en longen vult, waardoor je niet kunt denken of ademhalen.’ Zo beschrijft Sheryl Sandberg, topvrouw van Facebook, het gemis nadat haar man Dave plotseling was overleden. Hoe overleef je zulk verstikkend verdriet? Daarover gaat het boek ‘Plan B’, het boek dat ze over die periode schreef met psycholoog Adam Grant.
De titel verwijst de uitspraak van de vriend die haar een paar weken na Daves dood hielp na te denken wie er mee zou kunnen gaan naar een activiteit van een van hun kinderen. ‘Maar ik wil Dáve!’, zei Sheryl ontroostbaar. ‘Option A is not available’, zei de vriend. ‘Let’s kick the shit out of option B.’
Optie B. Je kiest er niet voor, maar het is het enige dat je hebt. Je denkt dat je het niet kunt, maar je kunt het wel. Je moet wel. En in het diepst van haar verdriet, merkte Sheryl, waren er drie gedachten die geleidelijk aan hielpen om het gewicht draaglijk te maken.
1. Het is niet persoonlijk
Als je iets vreselijks overkomt, ben je geneigd te denken dat het aan jou ligt, en jezelf te verwijten dat je iets had kunnen doen om het te voorkomen. Sheryl Sandberg nam zichzelf bijvoorbeeld kwalijk dat ze het hartfalen van haar man niet aan had zien komen. Maar hoe had zij iets moeten zien dat zijn artsen ook niet hadden ontdekt? ‘Niet alles wat je overkomt, komt door jou,’ zegt ze met nadruk.
2. Dit bepaalt niet je hele leven
Bij een zware tegenslag is onbegrijpelijk dat de wereld gewoon doordraait, laat staan dat je weet hoe je zélf verder moet. Maar hoe verwoestend een gebeurtenis ook is, er zijn aspecten van je leven die niet compleet zijn weggevaagd. Sandberg beschrijft bijvoorbeeld een vergadering op haar werk, waar ze één seconde lang niet het gevoel had dat ze verzwolgen werd door verdriet – en daar putte ze hoop uit.
3. Het is niet permanent
In het diepst van je verdriet, weet je zeker dat het nooit over zal gaan en dat het de rest van je leven zo zwaar zal blijven als dit. Dit is het moeilijkste om mee om te gaan, schrijft Sandberg. Het verdriet is aanvankelijk zo overweldigend, dat je je niet kunt voorstellen dat het ooit minder zal worden. Toch is dit een gedachte om je aan vast te houden: er komt een moment dat het minder zwaar wordt dan dit.
Deze dingen kun je doen om jezelf te helpen
Deze ideeën zijn gebaseerd op het onderzoek van de Amerikaanse ‘geluks’-psycholoog Martin Seligman. Aan de basis ligt een vertrouwen in het vermogen van mensen om tegenslag te boven te komen. Sandberg legt het zo uit: zoals we een lichamelijk immuunsysteem hebben, hebben we ook een soort psychologisch immuunsysteem. Er zijn dingen die je kunt doen om jezelf te helpen. Koester vriendschappen. Vind dingen om dankbaar voor te zijn. Schrijf vanavond op wat er vandaag goed ging – hoe klein het ook is. Geef je over aan het verdriet – en vertrouw er tegelijkertijd op dat je de veerkracht hebt om dit te boven te komen. Hou je vast aan de wetenschap dat wat je overkomt niet jouw schuld is, dat het niet álle aspecten van je leven bepaalt, en dat het minder zal worden.
We krijgen allemaal te maken met optie B
Verbroken relaties, ziekte, verlies. We krijgen allemaal te maken met optie B. ‘We zijn kwetsbaarder dan we dachten, maar sterker dan we ons ooit voor konden stellen,’ schrijft Sandberg. Uiteindelijk gaat het om vertrouwen. Verdriet lijkt tomeloos, maar er is een bodem. Je kunt je afzetten en door het water heenbreken en bovenkomen. Soms is die wetenschap het enige dat je hebt om je aan vast te houden. Maar het is tenminste iets: er komt een moment dat je weer adem kunt halen.
Meer lezen?
- Lees het prachtige ‘Optie B’ van Sheryl Sandberg Sheryl Sandberg en Adam Grant (A.W. Bruna Uitgevers).
- Of kijk naar Sandberg’s toespraak bij de afstudeerceremonie van de Universiteit van Berkeley in 2016.
- Op de site van het boek lees je persoonlijke verhalen over het opbouwen van veerkracht na verschillende soorten tegenslag.
