Brené Brown onderzoekt gedragspatronen en moeilijke emoties en schreef er wetenschappelijke artikelen over. Ze verzamelde duizenden persoonlijke verhalen over bezieling en bezield leven en comprimeerde het tot twee lijstjes van dingen die bezielde mensen wel en juist niet doen. Ze nam een stap terug, bekeek de nee-lijst vol termen als perfectionisme, behoefte aan zekerheid en vergelijken met anderen en besefte dat ze zelf ‘leefde volgens de shitlijst’. Oeps.
Brown ging met zichzelf aan de slag en de weerslag van dat proces vormt het boek ‘De moed van imperfectie’. De eerste stap naar een bezield leven is namelijk, zo ontdekte ze, het omarmen van wie je bent en dat de moeite waard vinden. Ze leerde ver weg te blijven van ‘Wat zullen anderen wel niet denken’ en ‘Ik ben pas goed genoeg als…’.
Susan Smit praat met haar over verbondenheid, schaamte en de moed om soms alleen te staan.
Is het niet vaak zo dat leermeesters juist dát thema overbrengen waar ze zelf het hardst mee hebben geworsteld?
‘Daar heb je misschien wel gelijk in. Het fijne van zelf ermee stoeien is dat ik ook eerlijk kan zijn tegen lezers over of het te doen is om iets werkelijk te veranderen. Ik kan onderwijzen wat ik zelf heb geleerd.
Als ik de weg niet zelf had moeten belopen, dan had ik de wegwijzers niet gekend. De gevaarlijkste leermeesters die ik gehad heb, zijn degenen die het werk zelf niet doen, die het in hun eigen leven bij de theorie houden. Ikzelf deel vanuit mijn eigen ervaring ook dat het lastig is elke dag, elke keer, weer naar sommige inzichten te handelen. Waarschijnlijk zul je het nooit helemaal perfect krijgen. Het is een levenslang proces.’
Wat kan het ons brengen om te reflecteren op ons eigen leven?
‘Ik weet niet of ik zo ver zou willen gaan, maar ik geloof wel dat we hier zijn om te tasten, te reiken en te leren.
Nieuwsgierig zijn naar wie je bent, wat je motiveert en waar je bang voor bent, helpt daarbij. Ik heb dan veertien jaar sociologie gestudeerd, maar op een bepaalde manier kan iedereen een researcher van zijn eigen leven zijn. Het vereist een bereidheid om de nodige imperfectie bij jezelf te vinden. Als mensen zeggen: ‘Ik ben klaar, dit is het, wat je ziet is wat je krijgt’, dan word ik daar zo treurig van.’
Het duurde nog best lang voor je je realiseerde dat je zelf ten diepste worstelde met schaamte en angst.
‘Heel lang, gek genoeg. Als ik onderzoek, richt ik me er volledig op om te beschrijven wat ik in de verhalen heb gehoord. Ik denk niet na over hoe het bij mij zit. Ik houd van speuren, maar dat deed ik lange tijd niet in mijn persoonlijk leven. Daar vond ik het fijner om te negeren hoezeer ik ten prooi viel aan schaamte.
Dat veranderde in 2006, toen ik een lijst had gemaakt met twee kolommen die wel en niet behulpzaam zijn bij het leiden van een bezield leven. Boven de ene stond ‘wel’ en boven de andere ‘niet’. Onder ‘wel’ stonden begrippen als eigenwaarde, spelen, rusten, vertrouwen, authenticiteit. Onder ‘niet’ stonden zaken als gevoelens dempen, perfectionisme, je met anderen vergelijken. Toen ik de kolommen van een afstandje bekeek, schrok ik me een hoedje. Ik moest er even bij gaan zitten. Ik bleek helemaal en volledig te leven volgens de shit-lijst.
Niets meer missen van Happinez? Schrijf je hier in voor onze nieuwsbrief.
Hoe ging je om met die wake-up call?
‘Ik ben een pragmaticus, dus ik bezocht een therapeut om eraan te werken. Ik zei tijdens de eerste sessie dat ik graag meer dingen van de ‘wel’-lijst nodig had en of ze me daarbij kon helpen. En of ze er vooral niet te veel gedoe, zoals het opdiepen van jeugdtrauma’s, van wilde maken (lacht hartelijk). Uiteindelijk heb ik anderhalf jaar bij haar gelopen en dat was niet gemakkelijk, maar heel waardevol. Het werd een complete inzinking, al zou je het ook als een spiritueel ontwaken kunnen beschouwen.’
Wat heb je dan geleerd om te veranderen?
‘Me minder druk maken over wat anderen van me zullen denken, bijvoorbeeld, mijn behaagzucht binnen de perken houden en vooral mijn behoefte om perfect te zijn te laten vallen.
Het was tijd om mijn zelfkritiek aan te pakken. Als je je eigen verhaal onder ogen wilt zien, met al je tekortkomingen en zwakheden, dan is het cruciaal dat je dat met een milde blik doet. Zelfkennis opdoen zonder dat je aardig voor jezelf kunt zijn, brengt je alleen maar dieper in de zelfveroordeling. We zijn als mens nu eenmaal imperfect. Het is zaak je zachte en kwetsbare kanten niet te veroordelen, maar er beter mee om te leren gaan. Je sterke kanten, die ook goed zijn om in kaart te brengen, kunnen je daarbij helpen.’
Meer lezen? Brené Brown, ‘Verlangen naar verbinding’
