Samen keihard lachen, elkaars tranen drogen, steun bieden in voor- en tegenspoed en een helpende hand krijgen zonder daarom te hoeven vragen… Wat is vriendschap toch mooi, hè? Waar we de romantische liefde al eeuwenlang bezegelen met het instituut ‘huwelijk’, bestaat er voor vriendschappen niet zoiets als een verbintenis in de echt. Terwijl er tussen liefde en vriendschap eigenlijk maar een flinterdun lijntje zit.
Vriendschap heeft in de samenleving dus een lagere status, maar waarom is dat eigenlijk? Wordt het niet eens tijd dat we vriendschappelijke liefdesrelaties evenveel gaan koesteren als romantische liefdes?
Met die vraag – of liever gezegd: haar bevestigende antwoord daarop – houdt singlesactiviste Lenie de Zwaan zich al jaren bezig. Vriendschap kan in een leven net zoveel betekenen als een liefdesrelatie, betoogt zij, en moet dan ook een wettelijke status krijgen. Net als het huwelijk. Een soort vriendschapsverbintenis dus, waarin je vastlegt levenslang trouw te blijven aan je beste vriend(en). In voor- én tegenspoed.
De stilte rondom vriendschap
Ook de Britse schrijver Andrew Sullivan heeft zo zijn eigen kijk op de status van vriendschap. In zijn boek ‘Love Undetectable: Notes on Friendship, Sex, and Survival’ betoogt hij dat het geschenk dat vriendschap heet vele malen groter en veelomvattender is dan de romantische liefde.
“Vriendschap is voor mij altijd de meest toegankelijke vorm van een relatie geweest – veel toegankelijker dan een romantische liefde,” schrijft hij. Het gaat voor hem om de ruimte die je in een vriendschap krijgt om volledig jezelf te kunnen zijn.
Maar waar Lenie de Zwaan juist pleit voor erkenning van de waarde van vriendschap in de vorm van een verbintenis, kijkt Sullivan daar anders tegenaan. Volgens hem is het juist de stilte rondom vriendschap – het feit dat lovers en echtgenoten regelmatig praten over hun relatie en dat dit over vriendschappelijke relaties niet gebeurt – die de kracht ervan benadrukt. “Vrienden laten het respect dat zij voor elkaar hebben voor zich spreken of aanwijzen door anderen,” schrijft hij.
Vriendschapsverdriet
Er valt dus te twisten over de vraag of de waardering die we voor vriendschappen hebben wel of niet moet resulteren in een instituut. Zal de druk die bij een echtelijke verbintenis komt kijken – zowel vanuit de overheid als vanuit de maatschappij – er niet juist voor zorgen dat het magische, ongrijpbare van een vriendschap een beetje verloren gaat?
Ook Alma Mathijsen, schrijver van het boek Vergeet de meisjes over een intense vriendschap, vraagt zich dit af in een artikel op NRC.nl. Volgens haar leggen we teveel druk op romantische relaties en staren we ons blind op onze romantische partners. “En dat terwijl een derde van alle huwelijken strandt,” zo schrijft ze.
Zou het niet juist dat statusverschil tussen liefde en vriendschap zijn dat meer liefdesrelaties doet mislukken? Als dat zo is, zou het vastleggen van een vriendschap bij de burgerlijke stand juist weleens averechts kunnen werken.
Toch is het gek dat er bij het stranden van een liefdesrelatie wél begrip is voor het verdriet en de tranen van de ‘achterblijver’, maar bij een gestrande vriendschap niet. Het gaat in beide gevallen om een verbroken relatie, om twee mensen die zonder elkaar verder moeten, om gemis. Maakt de romantiek dan toch het verschil?
Waar we het in elk geval met zijn allen over eens zijn is dat vriendschappen gekoesterd moeten worden. Net als de liefde. En of er nu wel of geen vriendschapshuwelijk gesloten kan worden; een feestje geven ter ere van de vriendschap is altijd een goed idee, toch?
