Thupten Jinpa, de rechterhand van de Dalai Lama, spreekt met ons over compassie, en dat dit misschien wel de belangrijkste kernkwaliteit is van het boeddhisme.
In uw boek ‘Compassie voor beginners’ schrijft u dat we compassie kunnen aanleren. Hoe doe je dat?
Waar we aan moeten werken is dat we compassie tot een intentie maken, een state of mind. Compassie komt spontaan naar voren wanneer ons kind huilt of wanneer we iemand zien lijden, want pijn is een enorm sterke verbinder. Zodra iemand het uitschreeuwt van de pijn, identificeren we ons onmiddellijk met die persoon, zonder ons af te vragen wie het is. Maar in veel andere gevallen doen we dat niet, omdat de behoefte van de persoon in die bepaalde situatie ons ontgaat.
Bovendien identificeren we ons in eerste instantie met onze eigen groep of etniciteit. Maar door bewuste geestelijke oefening kun je wel leren om je direct tot de persoon zelf te verhouden, op een fundamenteel menselijk niveau.
Is dat ook het verschil tussen medelijden en compassie?
Ja. Bij medelijden speelt een element mee dat je de ander ziet als ongelukkig en minderwaardig. Je plaatst jezelf in een sterkere positie, voelt je superieur en kijkt dus in feite neer op de ander. Bij compassie speelt geen enkel oordeel mee. Ware compassie gaat uit van gelijkwaardigheid. Bij compassie is er een sterke verbinding en identificatie met de ander, terwijl medelijden juist distantieert.
Dat is ook waar Zijne Heiligheid de Dalai Lama heel sterk in is. Als hij een ontmoeting met iemand heeft, of dat nu de Amerikaanse president is of een alledaags persoon, ziet hij de ander onmiddellijk als volledig gelijkwaardig. Dat schept een prachtige interactie, omdat de energie totaal anders is. Wij kunnen dat ook leren.
Natuurlijk zijn er ook situaties waarbij je waakzaam of voorzichtig moet reageren. Maar als de eerste reactie opkomt vanuit een gevoel van compassie, is dat allesbepalend voor de rest van het gesprek of de ontmoeting.
Als compassie zo’n fundamenteel onderdeel van onze natuur is, zoals u in uw boek schrijft, waarom moeten we dan zo hard oefenen?
Het vermogen voor compassie bezitten we allemaal, maar er spelen een heleboel tegenstrijdige factoren mee, zoals angst, stress en vooroordelen. Vandaar die moeite om compassie tot een actiever deel van onze geest te maken. Eén van de kernstandpunten van mijn boek is dat we allemaal emotionele wezens zijn. Inmiddels zijn ook wetenschappers het erover eens dat emoties krachtige motivatiebronnen zijn. We kunnen de bron van boosheid, wraakzuchtigheid, vooroordelen of zelfmedelijden aanboren, of die van compassie en begrip. Training maakt daarin groot verschil.
Het hele interview met Thupten Jinpa staat in Happinez ‘Overgave’.
Meer Happinez?
- Zeven tips om aardig ‘nee’ te zeggen
- Ontdek je kracht van zwarte obsidiaan
- Wil je iets betekenen voor de wereld? 3 tips van Jane Goodall
