Open, vrij en zonder masker tegenover elkaar staan in een liefdesrelatie of vriendschap, dat vinden we een groot goed. Maar hoeveel mensen laten van buiten voor honderd procent zien wie ze van binnen zijn?
Weten we zelf eigenlijk wel wie we ten diepste zijn, wie er schuil gaat achter het beeld dat we van onszelf hebben geschapen? Alleen door zicht te krijgen op het masker dat je draagt ben je in staat het af te zetten en je te openen voor anderen
Mensen zijn maskermakers
Wij mensen zijn maskermakers; we kunnen niet anders. Om onze essentie te beschermen, blokkeren we onze expressie. Onder invloed van onze eigen aard en die van ons familiesysteem leidt dit bijvoorbeeld tot terugtrekken, opoffering, terugvechten of afstandelijkheid.
Vooral als we psychisch onder druk staan, kan zo’n masker een houvast zijn, iets om ons aan vast te klampen. En stukje bij beetje ervaren we ons masker niet meer als een manier van in de wereld staan, maar leven we in de illusie dat het samenvalt met onze essentie.
Gelukkig komt er meestal, in een volgende levensfase of door een crisis, het besef dat we onszelf zo miskennen en daarmee ook de mensen om wie we geven geen eerlijke kans geven. Juist in een relatie of vriendschap, waarin het om intimiteit gaat, realiseren we ons vaak als eerste hoe ons masker de openheid belemmert.
De zes maskers
In het boek ‘De Maskermaker’ worden zes maskers onderscheiden. Wibe Veenbaas en Joke Goudswaard geven voor Happinez in het kort een beeld van elk masker: de kernthematiek, de invloed op relaties en een richtingwijzer naar een oplossing.
Masker 1: Het afwezige masker
De kernvraag is: wil en mag ik er zijn? Dit vertaalt zich in het gevoel een vreemdeling tussen de mensen te zijn. Je ervaart het leven meestal als een dubbele werkelijkheid, als een hier – maar ook daar zijn.
De veiligheid zit in het creëren van een eigen wereld in de verte, in de vlucht omhoog. Bijvoorbeeld via dagdromen, verdwijnen in intellectualiteit of zweverigheid; soms door je bijzonderheid te benadrukken.
In een liefdesrelatie
In een relatie creëer je tussenruimte omdat je het zo spannend vindt om intimiteit aan te gaan. Je vindt het prima als jullie beiden een heel eigen leven leiden en het samenzijn alleen terloops in beeld komt. Emotionele kou of in je hoofd zitten is je vertrouwder dan de warmte van het samen zijn.
Advies
Voor jou is het goed om letterlijk te aarden: in de tuin werken, op het strand lopen of diep ademhalen. Neem waar wanneer je in een eigen wereldje ‘verdwijnt’ en realiseer je met welke angst dat te maken heeft. De grootste kunst is om dit met je partner of vriend(in) uit te wisselen. In een gesprek werkelijk oogcontact maken helpt om meer en meer echt aanwezig te zijn.
Masker 2: Het behoeftige masker
Met dit masker voel je je vaak niet in staat om te genieten van wat het leven je aanbiedt, van wat er is. Stiekem is er altijd de gedachte dat de ander meer heeft of krijgt dan jij, alsof er steeds een tekort dreigt. Dat speelt niet alleen in liefdesrelaties maar ook in vriendschappen.
In een liefdesrelatie
Een relatie koppel je als vanzelf aan het recht op koestering en verzorging. Je kijkt naar liefde vanuit het kinderlijke perspectief van ‘krijg ik wel genoeg?’ Een vriend of vriendin moet dan ook volledig beschikbaar zijn. Het vraagt veel om zelf je energie op peil te houden; een evenwicht te vinden in geven en nemen, zonder te claimen. Het is niet dat je dat niet zou willen, maar het is alsof je met lege handen staat.
Advies
De kunst is om de liefde en aandacht die er is ook echt te ontvangen. Vraag jezelf regelmatig af of je dat ook doet. Besef dat je behoeften er mogen zijn en begrens ze vanuit een volwassen positie. Je verborgen kwaliteit zit in je attentie voor wat het leven te bieden heeft. Je bent gevoelig voor wat werkelijk belangrijk is, zowel bij de ander als bij jezelf.
Masker 3: Het versmeltende masker
Het kernthema is moeite met autonomie. Je leeft vanuit de angst om op jezelf te staan en het niet alleen te kunnen. Omdat je je slecht kunt afgrenzen, word je soms opgeslokt door dramaverhalen.
In een liefdesrelatie
In een relatie of vriendschap ben je geneigd jezelf op te geven en met je partner te vervloeien. Daarachter ligt de onzekerheid of je wel belangrijk bent. Door gebrek aan houvast in jezelf neig je tot ‘kameleongedrag’. Zonder directe nabijheid van de ander, is er een basale paniek of onrust. Als het je echter te benauwd wordt, zet je je af. Het is alles of niets. Er is geen middenweg omdat de plek om op jezelf te reflecteren ontbreekt.
Advies
De oplossing ligt in de verbinding met je eigen ziel; een ego ontwikkelen en stapsgewijs keuzes leren maken. Zoals een vrijetijdsbesteding kiezen en er al doende achter komen of ‘t echt bij je past. Je werkpunt is om in de relatie te staan zonder jezelf erin te verliezen. Als je je bewust bent van je plek, kun je de verschillen tussen jullie eren. Er ontstaat ruimte om jouw ding te doen en je partner vrij te laten.
Masker 4: Het wantrouwende masker
Je hebt meestal al op jonge leeftijd geleerd om alles alleen op te lossen. Onafhankelijkheid betekent veiligheid. Afspraken met een partner, vriend(in) zijn voor jou direct gekoppeld aan beperking van je vrijheid; en aan klem zitten heb je een hekel. Angst en kwetsbaarheid liggen in de schaduw. Je overschreeuwt het leven en daarmee ook jezelf.
In een liefdesrelatie
In een contact is macht het basisthema. Je uitgangspunt is: zó moet het gebeuren want ik weet het ‘t beste. Liefst pas je je op geen enkele manier aan. Voor de ander is het vaak slikken of stikken. Het is lastig om je op je gedrag aan te spreken. In feite laat je de ander niet toe of speelt ‘mooi weer’.
Advies
Jouw opgave: de vesting afbreken en de ander binnenlaten. Door dagelijks op te schrijven wat je raakt, anderen niet alleen te vertellen wat je gelukt is, maar ook wat er is misgegaan, sta je makkelijker stil bij je kwetsbaarheid. En pas als je die kwetsbaarheid er laat zijn, geeft jouw leiderschap de ander vertrouwen.
Masker 5: Het lijdende masker
Wie ben ik zonder lijden? is de kernvraag. De diepte van het verdriet, de onmacht om het leed de wereld uit te helpen en het omhelzen van de zwaarte horen hierbij. Het is voor jou moeilijk om de lichtheid van het leven toe te laten. Geluk betekent schuldgevoel omdat jij je steeds scherp bewust blijft van anderen, die het minder goed hebben.
In een liefdesrelatie
Je uitgangspunt in de relatie is opoffering: ik zorg dat jouw lijden overgaat, ik draag jouw lot wel. Je illusie is dat je het van de ander over kunt nemen. Vanuit je sterke intuïtie voor het lijden vind je doorgaans een partner die veel heeft meegemaakt en voor wie jij je kunt inzetten.
Als jij aandacht krijgt of je partner voor jou zorgt, voel je je schuldig omdat je vindt dat je er geen recht op hebt. Je wil vooral niet dat je partner de pijn in je binnenwereld ziet. Je beseft je niet dat als je dit verbergt, je zo een essentieel onderdeel van de relatie geen kans geeft.
Advies
Leren loslaten is jouw thema. Je taak ligt in het jezelf toe te staan vrij te worden en ruimte te maken voor je eigen geluk, toe te geven aan je verlangen. Wat zou het heerlijk zijn om je in de armen van je geliefde te nestelen en helemaal op hem of haar te vertrouwen. Een ander belangrijk aspect is oefenen in dankbaarheid.
Jouw kwaliteit is die van ‘het grote hart’, van trouw en mededogen. Als je in staat bent jezelf daarin mee te nemen, is alle liefde die je geeft een vrij geschenk.
Masker 6: Het afstandelijke masker
Vanuit dit masker is er de neiging alles ‘mooi te maken’ naar de buitenwereld of afstandelijk te zijn om zo pijn te vermijden. Uit angst voor nieuwe verwondingen kus je het leven niet meer en wordt de liefde onbedoeld gedood.
In een relatie
Je liefde is vaak afgepast. De onvoorwaardelijkheid, die juist de diepgang geeft aan een liefdesband, ontbreekt. Door ontsnappingsclausules in te bouwen (‘misschien is een ander toch beter voor mij’) versluier je je verlangen.
Je blijft vaak uitkijken naar de perfecte geliefde, het ideale plaatje zoals in sprookjes en verhalen. Omdat je jezelf niet accepteert, vind je het ook moeilijk om mild naar de menselijke oneffenheden van je partner te kijken.
Advies
Probeer je hart te openen en de ander toelaten, ook al weet je niet hoe zal lopen. In contact met de speelsheid en het avontuur van het leven word je weer ontvankelijk voor hartstocht.
Kijk in de spiegel als je je imperfect voelt en steek je tong uit naar jezelf; oefen om met liefdevolle ogen naar jezelf te kijken. Je glimlacht om struikelingen: de ander en jij zijn oké, gewoon om wie ze zijn!
