De complexiteit van gevoelens is niet in een handjevol basisemoties uit te drukken. Dat verklaart waarom er in andere talen veel simpele woorden zijn voor emoties die in het Nederlands alleen heel omslachtig en met veel omhaal omschreven kunnen worden.
De lichte teleurstelling als het gerecht waar je zo’n zin in had is uitverkocht bij je favoriete afhaalrestaurant. Een plots opkomende vlaag van woede wanneer een mede-fietser je afsnijdt terwijl je ‘s ochtends naar je werk fietst. Of een hevig verlangen naar een arm om je schouder na een drukke werkdag. Iedereen ervaart de hele dag door emoties. De Britse cultuurhistorica Tiffany Watt Smith besloot 156 van deze emoties vast te leggen in The Book of Human Emotions, als een soort emotie-encyclopedie. Zo ontdek je dat er in andere talen dan het Nederlands korte, duidelijke woorden zijn voor emoties die wij in onze taal slechts heel omslachtig en met veel woorden kunnen omschrijven.
Zoveel emoties, zo weinig woorden
Zo is er in het Pools bijvoorbeeld een speciaal woord voor het frustrerende gevoel dat je hebt als je iets verliest (‘zal’). En in Australië zijn er aboriginals die een woord hebben voor de angst die je voelt wanneer je het idee hebt dat er iemand achter je staat (‘kamarrarringu’). Zo zijn er een heleboel emoties die in andere talen wel een apart woord hebben, maar in het Nederlands niet. Wat dacht je van ‘basorexia’, oftewel: de plotselinge behoefte om iemand te kussen? En ‘toska’, een verlangen zonder naar iets specifieks te verlangen.
In een interview met wetenschapsjournalist Silvia Bencivelli vertelt Watt Smith dat we de essentie van wie we zijn beter kunnen begrijpen als we meer aandacht leren besteden aan onze emoties. Daarnaast noemt ze het boek een protest tegen het systeem dat ons dwingt om de prachtige, veelzijdige en complexe emoties die wij de hele dag door voelen in een handjevol hoofd-emoties in te delen. Emoties zijn de smaakmakers van het leven. Zonder emoties zou elke dag een kleurloze herhaling van routines zijn. Emoties zijn de gevoelens die het leven de moeite waard maken. Kende je deze bijvoorbeeld al?
1. Kaukokaipuu – heimwee naar een plek waar je nooit geweest bent
Ken je dat onrustige gevoel dat je kan hebben wanneer je verre oorden wilt zien en nieuwe culturen wilt ontdekken? Een heel sterk verlangen om de wereld in te trekken en te reizen? In Finland bestaat een woord voor die heimwee naar plekken waar je nooit geweest bent. Dat noemen ze daar kaukokaipuu. Zou het ermee te maken hebben dat het in Finland behoorlijk koud en donker is in de winter?
2. Awumbuk – een katerig gevoel dat je kunt hebben nadat een gast vertrokken is
Misschien herken je het gevoel wel als de laatste gast na een verjaardag de deur achter zich dicht trekt en het huis dat zojuist nog vol en lawaaierig was, ineens stil en leeg lijkt. Of het melancholische als een logé een weekje bij jou geslapen heeft en je na zijn vertrek de lakens van het logeerbed haalt. Dat is wat de Baining-stam uit Nieuw Guinea ‘awumbuk’ noemt. Zij hebben dit woord verzonnen voor de leegte die een gast kan achterlaten na vertrek. Het is niet per se een negatief gevoel, ook geen bijzonder positief gevoel: het is awumbuk. De remedie volgens de Baining? Ze vullen een halve kokosnoot met water en laten die één nacht in huis staan om de melancholieke mist te absorberen.
3. Nginyiwarrarringu – een plotselinge schrik
Sommige mensen blijven stoïcijns wat er ook gebeurt, anderen springen al voor het minste of geringste tegen het plafond. Zelf behoor ik tot die laatste groep. Wanneer ik in een kamer ben en iemand plotseling de deur opent, schrik ik me kapot. En wanneer ik een artikel schrijf en er plotseling iemand naast me staat om iets te vragen, ook. Vaak kijken mensen me wat vreemd aan, maar voortaan heb ik er een woord voor. Een onuitspreekbaar woord, maar toch… Het betekent zoiets als: een plotselinge schrik die ervoor zorgt dat iemand opstaat en gaat kijken wat het veroorzaakt heeft.
4. Iktsuarpok – zenuwslopend wachten
Wachten op dat verlossende telefoontje na een sollicitatiegesprek voelt heel anders dan andere vormen van wachten, op de bus bijvoorbeeld. De eerste vorm van wachten is veel meer geladen met spanning. Een beetje zoals het wachten op de eerste gasten van je verjaardagsfeest of zoals een kind reikhalzend uit kan kijken naar de aankomst van Sinterklaas. Iktsuarpok noemen de Inuits dit gevoel van anticipatie. Zij gebruiken het woord voor de opgewonden verwachting die zij voelen wanneer zij op een van de meest afgelegen plaatsen ter wereld wachten op een aankomende slee.
5. Viraha – hunkeren naar liefde
Wanneer je hals over kop verliefd bent, maar het object van jouw liefde een tijdje niet kan zien. Of juist wanneer je al jaren bij elkaar bent, en je het voor het eerst in lange tijd een tijdje zonder de ander moet rooien. Iedereen mist weleens iemand, maar sommige mensen missen we zo erg dat het gevoel een apart woord verdient. In het Sanskriet kennen ze dat woord: Viraha, een hunkeren naar liefde. Het woord verwijst naar de liefde die je voelt bij het vertrek of de afwezigheid van een geliefde. Het is het sterke gevoel dat je incompleet bent zonder de ander, gecombineerd met een verlangen naar een geestelijke en fysieke hereniging met diegene.
Meer lezen over zelfreflectie?
We hebben allemaal last van het Peter Pan-syndroom (en dat is helemaal prima).
