Wanneer een baby’tje ter wereld komt, is het hulpeloos overgeleverd aan de mensen om zich heen. Met het verstrijken van de tijd leert een kind stapje voor stapje voor zichzelf zorgen. Of, nou ja, we leren onszelf te voeden, aankleden en wassen. Met een beetje geluk hebben we ook meegekregen hoe we onze sociale voelsprieten zo af kunnen stellen dat we zonder al teveel problemen door het dagelijks leven kunnen navigeren. Maar écht voor jezelf zorgen betekent dat je niet alleen functioneert, maar ook tot bloei komt.
Wanneer we iemand zorgzaam noemen, bedoelen we dat als compliment. Omkijken naar mensen in de omgeving, hulp bieden aan hen die het nodig hebben en altijd klaarstaan voor onze kinderen, partner, vrienden en familie. Het wordt gezien als een deugd. Toch gek dat we het zo’n geweldig mooi streven vinden om voor anderen te zorgen, maar vergeten dat voor onszelf te doen. ‘Voor jezelf zorgen’ wordt soms zelfs gezien als egoïstisch. Alsof je alleen aan jezelf zou denken.
Tijd voor jezelf? Onzin!
Een tijdje geleden interviewde ik een vrouw van begin dertig, laten we haar Lilian noemen. Lilian heeft anderhalf jaar geleden een traumatische gebeurtenis meegemaakt. Twee dagen later was ze alweer aan het werk. Altijd was ze een hardwerkend type geweest. Iemand die de schouders eronder zet en nooit ‘nee’ zei als iemand om hulp vroeg. Dat ging lange tijd goed. Ze was trots op haar zorgzaamheid en sterke arbeidsethos. Als mensen zeiden ‘tijd voor zichzelf’ nodig te hebben, vond ze dat altijd maar een beetje onzin. Totdat Lilian keihard op haar plek werd gezet door een heftige ervaring.
Haar geest wilde wel verder hollen zoals ze gewend was, maar haar lichaam zei simpelweg dat het niet meer ging. Ho stop, tot hier en niet verder. De bedrijfsarts gebood Lilian met burn-out-achtige verschijnselen thuis te blijven en rust te nemen. Ze vertelde me hoe lastig ze dat vond. Het voelde voor haar als een zwaktebod om rust te nemen. Ze had er moeite mee om voor zich te laten zorgen en tijd voor zichzelf in te plannen. “Het voelde alsof ik alleen aan mezelf aan het denken was,” zei Lilian.
Voor jezelf zorgen is niet alleen aan jezelf denken.
Veel mensen denken dat ‘voor jezelf zorgen’ synoniem is voor ‘alleen aan jezelf denken’. Maar niets is minder waar. Het is niet egoïstisch, maar essentieel. Wie goed voor zichzelf zorgt, functioneert niet alleen, maar komt ook tot bloei. We denken dat we niet aan onszelf kunnen denken, omdat we altijd de ander in gedachten moeten hebben. Maar is het niet zo dat je meer te geven hebt en meer kunt bijdragen aan een mooiere wereld als jij je op je allerbest voelt?
Dat is precies wat Lilian uiteindelijk ontdekte. Hoewel ze het in het begin ontzettende moeilijk vond, zag ze uiteindelijk in waarom het essentieel was dat ze beter voor zichzelf ging zorgen. “Liever had ik die nare ervaring natuurlijk nooit gehad, toch heeft het me iets opgeleverd. Ik heb geleerd dat het oké is om af en toe aan jezelf te denken. Sterker nog, dat ik uiteindelijk meer aan anderen kan geven, als ik eerst voor mezelf zorg,” zei ze.
Zuurstofkapje
Niet voor niets wordt bij de veiligheidsinstructies in het vliegtuig altijd gezegd dat we éérst aan ons eigen zuurstofkapje moeten denken, voor die van anderen. Alleen als we goed voor onszelf zorgen, kunnen we dat ook voor anderen doen. Wanneer we ons niet goed voelen, worden we egoïstischer en hebben we geen energie om ons in te zetten voor de dingen die we belangrijk vinden. Maar wanneer we lekker in ons vel zitten, kunnen we beter relativeren. We zijn aardiger, rustiger en beter voor onszelf én voor onze omgeving. Met andere woorden: we geven aandacht aan de goede dingen in het leven. En alles wat je aandacht geeft, groeit.
Geen radicale veranderingen, maar kleine stapjes
En het mooie is: het is helemaal niet zo moeilijk om goed voor onszelf te zorgen. Het betekent niet dat we dure massages moeten boeken in luxueuze resorts. En ook niet dat we elke dag moeten sporten, hippe yogaleggings in de kast moeten hebben liggen en elke dag een uur moeten mediteren. Nee, het is eigenlijk heel simpel. Elke dag wordt er een groot beroep gedaan op onze tijd en energie.
Het enige wat we moeten onthouden, is dat wij zelf óók recht hebben op een beetje van die tijd en energie. Dat vraagt dus niet om radicale veranderingen in je leven, maar simpelweg om een bewustwording. Het gaat erom dat je in het hier en nu staat. Dat je niet continu bezig bent met wie je zou willen zijn, maar met wie je bent. En dat je langzaam maar zeker de stappen zet die nodig zijn om beter voor jezelf te zorgen. Veel kleine stappen maken immers een grote wandeling.
Beeld: fotografie door Peggy Janssen, styling door José Spaans
