Op de vierde zaterdag van september is het de Europese dag van de paddenstoel. Feest in het bos!
De krijtwitte plooiparasol, het saffraanoorzwammetje en het kruidenvlieskelkje… Paddenstoelen hebben soms de lieflijkste namen. En soms ook niet, zoals in het geval van de zwetende kaaszwam, de dwergboomwrat en de valse teervlekkenzwam. Er zijn ook paddenstoelen met wonderlijke vormen, zoals de inktviszwam. En dan is er nog de phallus impudicus, die er daadwerkelijk uitziet als een ‘schaamteloze penis’ en die de Nederlandse naam ‘grote stinkzwam’ ook niet voor niets gekregen heeft. Heerlijk, als je zo’n paddenstoel snel kunt herkennen!
Als je nooit verder kwam dan oesterzwammen en champignons gaat er in het bos een wereld voor je open: in Nederland alleen al leven ruim 4700 soorten paddenstoelen. De goede namen achterhalen kan een hels karwei zijn (soms lukt het alleen met een microscoop), maar als je nieuw bent in het bos, begin je gewoon met deze zeven bekende soorten. En voor de rest: verwonder je, fotografeer en geniet!
1. Vliegenzwam
De paddestoel der paddestoelen: rood met witte stippen. Onmiskenbaar! Je vindt vliegenzwammen in loofbossen, vooral onder berkenbomen. De witte stippen zijn kleine overblijfselen van het omhulsel van de paddenstoel voordat hij uit de grond kwam, ze spoelen bij regen snel van de rode hoed af. Extra bijzonder dus als je er een vol witte stippen vindt.
Online training Ayurveda
-
Ontdek de leefstijl die bij jou past
-
7 lessen met wijsheden uit deze eeuwenoude gezondheidsleer
-
Cadeau: koperen tongschraper
2. Geschubde inktzwam
Zeker na een forse regenbui schieten deze paddenstoelen de grond uit. Ze zijn heel herkenbaar, en de jonge exemplaren zijn eetbaar. Maar het leukste is dat je er echt inkt mee kunt maken.
3. Reuzenbovist
Ligt daar nou een voetbal middenin het weiland? Nee, het is een reuzenbovist. Hij kan tot vijftig centimeter doorsnee worden en is eetbaar (zolang het vruchtvlees wit is), als je ‘m in plakken snijdt en in boter bakt als een biefstuk. Recepten vind je hier, hier en hier.
4. Stuifzwam
Een bescheiden bolletje tussen de bladeren, maar spectaculair als je ertegenaan tikt of zelfs schopt. Dat mág, want juist door beweging krijgt de stuifzwam de kans z’n sporen te verspreiden. Kijk maar.
5. Gewoon elfenbankje
Op de naam ‘elfenbankje’ kun je heerlijk je fantasie loslaten (zeker als je met kinderen in het bos bent), maar elfenbankje vervullen, zoals alle paddenstoelen, vooral een belangrijke rol in het ecosysteem: ze helpen dode bladeren en dood hout af te breken. Over nuttig gesproken: Paul Stamets vertelt in deze Ted-talk over zes manieren waarop paddenstoelen de wereld kunnen redden (onder meer doordat ze vervuilde grond kunnen schoonmaken).
6. Tonderzwam
Dit is een stevige houtzwam, die groeit op dode bomen en boomstronken. Eeuwenlang werd de gedroogde tonderzwam gebruikt om vuur mee te maken (ook ‘ijsmummy’ Ötzi had een stukje tonderzwam bij zich). Als laat in de middag de zon laag staat, kun je soms zien hoe de tonderzwam zijn sporen loslaat. Prachtig verschijnsel, zoals op dit bijzondere filmpje goed te zien is.
7. Eekhoorntjesbrood
Misschien wel de liefste paddenstoel, met in elk geval de liefste naam. Een paddenstoel zoals je hem als kind tekende, met genoeg ruimte in de steel voor een kabouterhuisje. In dit filmpje zie je paddenstoelenkenner en wildplukker Edwin Florès in actie, hij vindt op deze excursie een paar prachtige exemplaren.
Paddenstoelen plukken of niet?
Paddenstoelen zijn vruchten en net zoals bij appels en peren kan het geen kwaad ze te plukken – het mycelium, een netwerk van schimmeldraden in de bodem, blijft immers intact. Maar toch, als iedereen aan het plukken staat, valt er voor de rest niet veel meer te genieten en dat zou natuurlijk jammer zijn.
Het is ook niet echt nodig: wil je paddenstoelen eten, dan kun je ze ook zelf kweken en dat is eenvoudiger dan je denkt. Zo zijn er pakketten te koop waarmee je oesterzwammen kunt kweken op koffiedik, of boomstammetjes die je in water doopt, waarna er snoezige (en lekkere!) bundelzwammetjes uit groeien. Kijk bijvoorbeeld hier, hier of hier).
En nu: naar buiten!
Kijk voor paddenstoelen- en andere excursies op de websites van Natuurmonumenten, IVN of Staatsbosbeheer.
Beeld: fotografie door On A Hazy Morning, styling door Maaike Koorman
Meer lezen over het voordeel van buiten zijn?
Lees nog even terug waarom een ‘bosbad’ ook alweer zo goed voor je is (in Japan deden ze er onderzoek naar) en volg voor nog meer groen in je leven ook deze boswachters op Instagram.
