De wind buldert, blaast, fluistert, vormt en bezielt. Hij is onzichtbaar en toch kunnen we hem in alles vinden. Wat gebeurt er als we luisteren naar de wind?
“De wind heeft net zo veel effect op ons leven als de zon. Het is een van de oerkrachten die ons leven vormgeven, net als water, aarde en vuur,” zegt Maja Kooistra, fysisch geograaf, bodemkundige, druïde en sjamaan. Al van kinds af aan is zij gefascineerd door de wind en wat hij te vertellen heeft. Tijdens haar reizen als fysisch geograaf leerde zij van inheemse volkeren over hoe zij met de elementen omgaan. In het boek ‘Wind’ schreef ze het belangrijkste op wat ze leerde over de wind, zowel wetenschappelijk als spiritueel. Maja: “In het Westen kijken we vooral naar de wind in relatie met wat voor weer het wordt. Maar de wind is onderdeel van zo veel processen. Als we voorbijgaan aan die processen, aan hoe alles op elkaar inspeelt, missen we de samenhang. En ook de sjeu en de magie ervan.”
Heel simpel gezegd: wind is verplaatsende lucht. Aangewakkerd door verschillen in luchtdruk stroomt lucht van hoge naar lage drukgebieden, langs bomen en huizen, draaiend van oost naar west, van noord naar zuid. De wind is net zo goed dat zachte briesje in de avondzon als de heftige storm die golven op de kust laat slaan en de thermiek die roofvogels laat zweven tot ver boven de bergen. Maja: “Maar wat we soms vergeten, is dat wij zelf ook midden in die wind staan, we worden er voortdurend door omringd. Die kracht beter leren kennen, is een verrijking.”
Natuurkracht
In de geschiedenis van de mensheid is de wind altijd veel meer geweest dan het verplaatsen van lucht. Dat zie je terug in de taal. Het Griekse woord animos voor wind en het Latijnse anima, betekenen zowel ziel als bezielingskracht. Ook de woorden chi en prana zijn verwant aan de wind of worden ervoor gebruikt. Volgens veel volken is de wind onze directe verbinding met levenskracht. Niet zo gek, wind is letterlijk de toevoer van zuurstof, onze levensbron. Maja: “Verse aanvoer van zuurstof door de wind geeft kracht en vitaliteit. Denk maar hoe suf je je voelt als je in een bedompte kamer zit. En hoe fris we ons voelen op het strand.”
Ook uitspraken in de Nederlandse taal verwijzen nog naar die samenhang. Er kan ‘een frisse wind waaien’, en niet te vergeten het oer-Hollandse gebruik van ‘uitwaaien’. Er verscheen zelfs een lyrisch artikel in de Amerikaanse krant The Washington Post over het Nederlandse gebruik op een winderige dag het strand op te zoeken ‘om je hoofd leeg te maken’. De krant citeert verschillende onderzoekers op het terrein van eco-psychologie. Buiten in de natuur zijn, werkt feitelijk als een soort resetknop voor je brein. Omdat de wind een zo overduidelijk voelbaar element is, een niet te missen natuurkracht, is het ideaal voor eco-therapie. De wind helpt ons te aarden in de omgeving waarin de mens is geëvolueerd, aldus professor David Strayer van de Utah University in het artikel van The Washington Post.
Je bent met alles verbonden
Het zachte geruis van wind in de bomen brengt ons tot rust, windvlagen maken ons juist actief. Het zijn allemaal nog overblijfselen uit de tijd dat we afhankelijk waren van de natuur om te overleven. Zonder dat we het doorhebben, beïnvloedt de wind onze gedachtes en ons gedrag. Veel mensen voelen bijvoorbeeld een lichte onrust nog voor er een storm aankomt. Maja Kooistra: “Vlak voordat het slecht weer werd, moesten onze voorouders nog snel noten verzamelen, wortels uitgraven, een schuilplaats prepareren. Er hangt een spanning in de lucht. Als je het zelf niet voelt, kijk dan maar naar de vogels, en de dieren. Worden zij onrustig, dan weet je dat er een verandering aan zit te komen.”
Tegenwoordig leggen we die link nog maar nauwelijks. Hoogstens zullen we opmerken dat kinderen wat drukker zijn. Word je eens bewuster van de link tussen hoe je je voelt en het weer, stelt Maja. Ook het geluid dat met de wind meekomt, doet veel voor de sfeer van het moment en ons gevoel. Maja: “Wind kan gieren, razen, fluiten, tieren, huilen, denderen; allemaal levendige, beeldrijke woorden, die we ook voor menselijk gedrag gebruiken. Dat is niet voor niets, het doet iets met je. We hebben vaak de neiging om ons met slechter weer terug te trekken. In plaats van dat je er negatieve gedachtes over hebt, kun je er ook nieuwsgierig naar zijn. Ga naar buiten en onderzoek: wat vertelt de wind? Hoe hard waait het, waar komt hij vandaan en waar gaat hij naartoe? Wat voor gevoelens roept de wind bij je op? Probeer het gewoon waar te nemen in plaats van te oordelen. Wat het je brengt is het besef dat we deel uitmaken van dat grotere geheel. En hoe je met alles verbonden bent en erop reageert.”
De kracht van de wind voor je lijf
De wind neemt een imprint mee van alles waar hij langskomt. Steek je neus maar eens in de wind, raadt Maja aan, in de luchtstromen is van alles te ontdekken. Wat ruik je, wat voel je op je huid, wat proef je? Kwam hij over zee, dan is de wind koeler en vochtiger en proef je nog de zilte zeelucht. Kwam hij via land uit het zuiden, dan is hij droger en warmer. Wat ruik je? Ruik je de bomen waar de wind langskwam, ruik je de bloemen? Zonder dat je het doorhebt, ben je altijd omringd door stofjes die planten en dieren aan de wind meegeven om elkaar aan te trekken en af te stoten.
Elk seizoen en elk landschap heeft zijn eigen geurenpalet. In het voorjaar en de zomer staat de lucht bol van bloemengeuren. In de herfst ruik je het afsterven van dood blad, een aardse geur waar wij mensen gelukkig van worden. Maar veel van de stoffen die om ons heen bewegen, ruiken we helemaal niet en beïnvloeden ons toch. Onder bomen adem je bijvoorbeeld stofjes in die je immuunsysteem versterken, in de aarde zit een bacterie die de serotonineproductie bevordert in je brein. Zoals ademcoach en ijszwemmer Wim Hof ooit treffend zei in een interview: ‘We hebben een fysiek lichaam, maar het is als een radio: het ontvangt en verzendt signalen. En de drager is de wind. De wind is in staat om onze biochemie in de diepte van ons lichaam ten goede te veranderen. Hoe regelen we dat? Door te ademen, door de wind in ons lichaam te laten komen. Dat is de basis van gezondheid.’
De wind in jezelf
Via je adem heb je direct contact met de wind, van je eerste ademteug tot de laatste. Als we gespannen zijn ademen we snel en oppervlakkig, als we ontspannen zijn, ademen we langzaam en diep. Adem is eigenlijk de wind in jezelf, een wind die je zelf kunt beïnvloeden. Het is geen toeval dat prana in de oosterse filosofie zowel het woord is voor levensadem als de naam van een van de vijf windgoden. Tijdens Maja’s reizen en tijdens de research voor het boek ‘Wind’ vond ze overal ter wereld rituelen die te maken hebben met adem en wind. “Onder de mensen die ik tegenkwam bevonden zich medicijnmannen en -vrouwen, aardepriesters en sjamanen. Zij spraken allemaal over de wind als entiteit en kracht. Wind die het denken en de geest beïnvloedt, en de adem die ons daarmee verbindt.”
Ook onze voorchristelijke voorouders legden de link tussen lucht en helderheid van denken. Nog steeds worden bij bijeenkomsten van hedendaagse paganisten, de windrichtingen gemarkeerd en aangeroepen om ondersteuning, inzicht en wijsheid te verkrijgen. Maar je hoeft niet spiritueel te zijn om te voelen dat ‘even een frisse neus halen’ je een nieuwe kijk op de zaak kan geven, dat gevoel is behoorlijk universeel. Maja: “In de kern komt het erop neer dat de wind ons gedurende ons hele leven omgeeft en bezielt: wij leven erin en erdoor. Via de wind zijn wij onlosmakelijk verbonden met al het leven om ons heen.”
Mediteren met de wind
Het bewust ervaren van de wind is een belangrijk onderdeel van het bosbaden: tot rust komen in de natuur. Een oefening van bosbadinstructeur Eefje Ludwig:
‘Vind een plek waar je lichaam even wil zijn en sluit je ogen. Adem een paar keer in en uit en voel hoe de lucht in jou beweegt. Voel de levenskracht van de lucht in en uit je stromen. Stem dan af op de lucht, de wind rondom jouw lichaam. Je bent ondergedompeld in de lucht, zoals een vis in het water. Neem waar hoe de wind je aanraakt op je blote huid. Op de huid van je voorhoofd. Op je kruin. In de achterkant van je nek, op het puntje van je neus. Spreid je vingers en voel de lucht ertussen. Voel de beweging van de wind die je omringt. Concentreer je dan op je gehoor. Luister naar de wind… Verandert het van melodie? Hoe veranderen de geluiden wanneer je je hoofd van links naar rechts beweegt? Luister naar de wind zolang het goed voelt voor jou.’
Tekst: Jocelyn de Kwant
