Ja, het is verleidelijk om in de winter zoveel mogelijk binnen te blijven zitten. Maar ga toch maar een boswandeling maken, want het is niet alleen goed voor je, het wordt ook steeds leuker in het bos, mede dankzij het ‘handboek voor elke boswandeling’ van boswachter Peter Wohlleben.
Waar kun je het beste schuilen als het regent? Kun je een rode jas aan naar het bos, of jaag je dan alle reeën weg? En nu we het over bomen hebben: wat vindt de Kerstboom er zélf eigenlijk van?
Wood Wide Web
Het filmpje van de BBC over het bos is zo’n filmpje waar je eindeloos naar kunt kijken, omdat er een wereld voor je open gaat. Het bos is ineens het wood wide web. Want bomen lijken weliswaar eenlingen, maar onder de grond staan ze met elkaar in verbinding middels een netwerk van schimmels. Die schimmeldraden vormen dus een soort ‘wood wide web’, waardoor bomen elkaar kunnen waarschuwen en voedingsstoffen kunnen delen. Prachtig!
Online training Ayurveda
-
Ontdek de leefstijl die bij jou past
-
7 lessen met wijsheden uit deze eeuwenoude gezondheidsleer
-
Cadeau: koperen tongschraper
Het vervult je met verwondering hoe bijzonder alles in het bos met elkaar verweven is. Het filmpje sluit naadloos aan bij de boeken van de Duitse boswachter Peter Wohlleben, die in zijn boeken meeslepend vertelt over bomen en hoe ze met elkaar communiceren. Onlangs verscheen van hem: ‘Het bos. Het handboek voor elke boswandeling’.
Weetjes van de boswachter
Net als zijn vorige boeken staat ook dit boek weer vol fascinerende weetjes over bomen, dieren en bossen, maar je vindt er ook praktische tips in. In de categorie ‘handig om te weten’:
- Begint het te plenzen, kun je beter schuilen onder naaldbomen dan onder loofbomen. Hoe dichter bij de stam van een den of spar, hoe droger.
- Muggen en knijten zijn dol op de geur van frisse shampoo. Was dus liever niet je haar, vlak voordat je een lange boswandeling gaat maken.
- Reeën en andere grote boszoogdieren zijn gedeeltelijk kleurenblind en kunnen rood niet onderscheiden van geel of groen. Je kunt dus best een rode jas aan naar het bos, daarmee jaag je ze echt niet weg.
- De meest spirituele boom is waarschijnlijk de es. Als de wereldboom ‘Yggdrasil’ speelde die een hoofdrol in de Noord-Europese mythologie. (Wil je ‘m herkennen, kijk dan even op deze pagina van Nature Today).
- Wandel je op open plekken in het bos, of door laag struikgewas, draag dan liefst een lichte broek – dan zie je eventuele teken beter en kun je ze gemakkelijk wegvegen. (Toch gebeten? Haal de teek dan snel weg met een tekenpincet. Gewoon recht uittrekken, draaien hoeft niet).
- Dat glazen flesjes een bosbrand kunnen veroorzaken is een fabel. Maar evengoed horen ze natuurlijk niet in het bos!
Niet echt een handboek, wel fascinerend
‘Het bos. Het handboek voor elke boswandeling’ gaat soms wel veel over Dúitse bossen. ‘Als je verdwaalt, kun je het beste bergafwaarts blijven lopen tot je bij een weg komt’ – tja, aan dat advies heb je in het overwegend vlakke Nederland niet zoveel. Eigenlijk hoop ik dat er ook een keer een Nederlandse boswachter komt die zo’n boek schrijft met als voorbeelden de Veluwe, de Kaapse bossen en het Deelerwoud (in plaats van de bossen in Sachsen, Pruisen en Brandenburg).
En een ‘handboek’ in de zin dat je het tijdens je boswandeling kunt gebruiken om te achterhalen welke boom je ziet, is dit ook niet. Peter Wohlleben legt vooral enorm veel uit: hij vertelt hoe het bos in elkaar zit, waarom naaldbomen eigenlijk niet thuishoren in onze regio’s, hoe volwassen beuken de kleine beukenboompjes voeden, of je nu wel of niet moet bijvoederen (een actueel onderwerp!) en nog veel meer. Die stukken zijn minder praktisch dan je in een ‘handboek’ verwacht.
Maar toch: hoe meer je weet over het bos, hoe interessanter het wordt. Tijdens het lezen begint het steeds meer te kriebelen. Want eigenlijk wil je niet lezen over het bos, je wilt er gewoon zíjn. Om te bewegen, te ontspannen, en vooral: je te verwonderen.
Het internet even een middagje inwisselen voor het wood wide web?
Like!
En de kerstboom?
Tot slot nog even een vraagje voor de boswachter: hoe zorgen we dit jaar dat we de kerstboom-met-kluit wél overhouden? Sparren en dennen zijn in december eigenlijk, net als egels en beren, in een diepe winterslaap, legt Wohlleben uit. Ze verbruiken bijna geen energie. Door de feestverlichting en de hoge temperatuur in de woonkamer denken de kerstbomen dat het lente wordt, maar die verwarring duurt relatief kort – begin januari gaan ze weer de kou in. Gelukkig kunnen veel bomen daarmee omgaan en schakelen ze weer terug op de winterstand.
Soms loopt dat goed af, soms ook niet, aldus Wohlleben. Meer concrete tips om je boom over te houden geeft hij helaas niet, maar je kunt je afvragen of het heel erg is, als een kerstboom niet aanslaat. Zo’n blauwspar of Nordmann kan namelijk meer dan twintig meter hoog worden… En of je zo’n reus nog in je voortuin wilt?
Staatsbosbeheer organiseert dit weekend (8 december 2018) activiteiten waarbij je in verschillende bossen je eigen kerstboom kunt omzagen of uitgraven. Da’s niet alleen leuk (en zo’n boom rúikt lekker!), want de opbrengst wordt gebruikt om bossen te beschermen. Meer informatie vind je hier.
Meer lezen?
- Peter Wohlleben, ‘Het bos: Het handboek voor elke boswandeling’ (AW Bruna/Lev. boeken)
- Of zijn eerdere boeken: ‘Het verborgen leven van bomen’, ‘Het geheime netwerk van de natuur’, en ‘Het innerlijk leven van dieren’
- Een interview met Peter Wohlleben in NRC Handelsblad naar aanleiding van zijn eerste boek kun je hier teruglezen.
En ook…
Hier lees je een interview met Annette Lavrijsen, die een boek schreef over Shinrin yoku, de Japanse kunst van het bosbaden. Het kinderboek Ronja de Roversdochter van Astrid Lindgren is een heerlijk boek om voor te lezen, alleen al vanwege de prachtige passages in het bos (en het is een verhaal vol levenslessen). Bekijk tot slot ook zeker even de instagram accounts van deze Nederlandse boswachters!
