In de Surinaamse en Antilliaanse cultuur spelen Winti’s (natuurgeesten) een belangrijke rol. Het geloof in Winti’s is een van oorsprong Afro-Surinaams geloof waarin magische rituelen, natuurgeneeskracht, medicijnmannen, dromen en geesten centraal staan.
Naast Anana (de schepper) en Kra (de ziel) zijn er Winti’s (natuurgeesten) en Jorka’s (geesten van overledenen). De natuurgeesten bieden bescherming en begeleiding, de geesten van overledenen advies. Maak kennis met de gebruiken en rituelen van de Winti-cultuur.
Symbolische dromen
In de Winti-cultuur zijn dromen belangrijk. Waarschuwingen, boodschappen, problemen en oplossingen worden in dromen geopenbaard door Kra, Winti of Jorka. Symboliek speelt in deze dromen een belangrijke rol. Zo waarschuwen slangen voor een naderende vijand en staan witte dromen voor een boodschap van een voorouder. Betekenis van een droom lastig te duiden? Dan weet de medicijnman of -vrouw raad.
Bescherming van de ziel
In het Winti-geloof wordt Kra, de ziel, gezien als beschermer van de mens. Kra helpt de mens gedurende het leven en legt verantwoording af aan Anana (de schepper). Het is dus zaak goed voor Kra te zorgen. Vooral op verjaardagen en tegen het einde van het jaar krijgt Kra extra aandacht met kruidenbaden en offers. Een medicijnman kan contact maken met de wil van Kra. Naast Kra heeft ieder mens nog twee beschermgeesten: de Djo-Djo Winti’s. Deze Winti’s werken nauw samen met Kra.
Familiegeheimen
Aan alles dat leeft is een Winti verbonden. Zo zijn er bijvoorbeeld aardgeesten (Aisa-Winti’s), straatgeesten (Leba-Winti’s) en bosgeesten (Akantasi-Winti’s). Iedereen heeft ook een persoonlijke en een familie-winti. De familie-winti draagt familiekarma in zich. Zijn er voorouderlijke geheimen in de familie? Dan deelt de familie-winti deze met de oudst levende familieleden in dromen of in trance. Volgens de Winti-traditie draagt een familie de eerdere daden van individuele familieleden met zich mee. Goede daden, maar helaas ook de slechte.
Trance
Om in contact te komen met de boodschappen van geesten is trance één van de magische Winti-rituelen. In trance neemt een geest bezit van iemand om via die persoon te spreken. In dit ritueel geeft degene die de trance ondergaat zich volledig over. Het ritueel kent verschillende stadia en wordt altijd door een medicijnman of -vrouw begeleid. Die zorgt ervoor dat de geest het lichaam weer verlaat aan het einde van het ritueel.
Medicijnman
De medicijnman of -vrouw heeft een belangrijke rol in de Winti-traditie. Het zijn natuurgenezers met kennis van de geneeskrachtige werking van planten en kruiden. Hoe wordt bepaald wie de medicijnman is? Dat gaat meestal op basis van erfelijkheid, maar niet altijd. De Winti van de nieuwe medicijnman dient zich bijvoorbeeld aan in een droom. Deze medicijnman in spé neemt dan contact op met de huidige medicijnman, die hem – indien nodig – de kneepjes van het vak leert, zodat de nieuwe medicijnman na een inwijdingsritueel goed van start kan.
Meer weten over het Winti-geloof?
- Lees het boek Winti door Henri J.M. Stephen (Uitgeverij Karnak)
- Of lees dit artikel in Trouw: Afrikaanse geesten zijn niet langer taboe door Leendert van der Valk
